Қазақстан Республикасы

Президентiнiң

2010 жылғы 29 қарашадағы

№ 1113 Жарлығымен

БЕКIТIЛГЕН

Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласын дамытудың

2011 - 2015 жылдарға арналған «Саламатты Қазақстан»

мемлекеттiк бағдарламасы

1. Бағдарламаның паспорты

Бағдарламаның атауы Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласын дамытудың 2011 - 2015 жылдарға арналған «Саламатты Қазақстан» мемлекеттiк бағдарламасы (бұдан әрi - Бағдарлама)

Әзiрлеу үшiн негiз «Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейiнгi Стратегиялық даму жоспары туралы» Қазақстан Республикасы Президентiнiң 2010 жылғы 1 ақпандағы № 922 Жарлығы

Бағдарламаны әзiрлеуге Қазақстан Республикасы Денсаулық жауапты мемлекеттiк орган  сақтау министрлiгi

Бағдарламаны iске асыруға жауапты мемлекеттiк органдар Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлiгi, Қазақстан Республикасы Iшкi iстер министрлiгi, Қазақстан Республикасы Мәдениет министрлiгi, Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлiгi, Қазақстан Республикасы Байланыс және ақпарат министрлiгi, Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлiгi, Қазақстан Республикасы Бiлiм және ғылым министрлiгi, Қазақстан Республикасы Қоршаған ортаны қорғау министрлiгi, Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлiгi, Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтiк қорғау министрлiгi, Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлiгi, Қазақстан Республикасы Туризм және спорт министрлiгi, Қазақстан Республикасы Әдiлет министрлiгi, Қазақстан Республикасы Экономикалық даму және сауда министрлiгi, Астана және Алматы қалаларының, облыстардың әкiмдiктерi

Бағдарламаның мақсаты Елiмiздiң орнықты әлеуметтiк-демографиялық дамуын қамтамасыз ету үшiн Қазақстан азаматтарының денсаулығын жақсарту

Мiндеттерi Азаматтардың денсаулығын сақтау және санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылықты қамтамасыз ету мәселелерi бойынша сектораралық және ведомствоаралық өзара iс-қимылды күшейту;

Бiрыңғай ұлттық денсаулық сақтау жүйесiн дамыту және жетiлдiру; медициналық және фармацевтикалық бiлiмдi жетiлдiру, медицина ғылымын және фармацевтикалық қызметтi дамыту

Iске асыру мерзiмi

2011 - 2015 жылдар

• бiрiншi кезең: 2011 - 2013 жылдар
  
• екiншi кезең: 2014 - 2015 жылдар

Нысаналы индикаторлар

• Халықтың күтiлiп отырған өмiр сүру ұзақтығының 2013 жылға қарай 69,5-ке дейiн, 2015 жылға қарай 70 жасқа дейiн ұлғаюы;
  
• ана өлiм-жiтiмiнiң 100 мың тiрi туылғандарға шаққанда 2013 жылға қарай 28,1-ге дейiн, 2015 жылға қарай 24,5-ке дейiн төмендеуi;
• нәресте өлiм-жiтiмiнiң 1000 тiрi туылғандарға шаққанда 2013 жылға қарай 14,1-ге дейiн, 2015 жылға қарай 12,3-ке дейiн төмендеуi;
  
• жалпы өлiм-жiтiмнiң 1000 адамға шаққанда 2013 жылға қарай 8,14-ке дейiн, 2015 жылға қарай 7,62-ге дейiн төмендеуi;
  
• туберкулезбен сырқаттанушылықтың 100 мың адамға шаққанда 2013 жылға қарай 98,1-ге дейiн, 2015 жылға қарай 94,7-ге дейiн төмендеуi;
  
• 15-49 жас аралығындағы жас тобында АИТВ инфекциясының таралушылығын 0,2 - 0,6 шегiнде ұстау

Қаржыландыру көздерi мен көлемi Бағдарламаны iске асыруға 2011 - 2015 жылдары республикалық және жергiлiктi бюджеттердiң қаражаты, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасымен тыйым салынбаған басқа да қаражат жұмсалатын болады.

Бағдарламаны iске асыруға мемлекеттiк бюджеттен жалпы шығындар 359 358,9 млн. теңгенi құрайды.

2001 - 2015 жылдарға арналған Бағдарламаны қаржыландыру көлемi Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес тиiстi қаржы жылдарына арналған республикалық және жергiлiктi бюджеттердi бекiту кезiнде нақтыланатын болады.

2. Кiрiспе

Әрбiр адамның денсаулығы оның толыққанды тiршiлiк етуiн ғана емес, сонымен қатар оның мүмкiндiктерiнiң әлеуетiн анықтайтын факторға айналып отыр. Халық денсаулығы жағдайының деңгейi өз кезегiнде, елдiң әлеуметтiк-экономикалық, мәдени және индустриялық даму шамасын айқындайды. Медициналық көмек көрсетудiң қолжетiмдiлiгiн, уақтылылығын, сапасы мен сабақтастығын қамтамасыз етуге қызмет ететiн бiрыңғай дамыған, әлеуметтiк бағдарланған жүйенi бiлдiретiн денсаулық сақтау саласы халық әл-ауқатының орнықты және тұрақты өсуi тұрғысынан алғанда республикадағы негiзгi басымдықтардың бiрi болып табылады.

Президент Н.Ә.Назарбаев «Жаңа әлемдегi жаңа Қазақстан» атты Қазақстан халқына Жолдауында елiмiздiң дамуының жаңа кезеңiндегi мемлекеттiк саясаттың бiр бағыты медициналық қызмет көрсету сапасын жақсарту және денсаулық сақтаудың жоғары технологиялық жүйесiн дамыту болуы керек деп атап көрсеттi. Медициналық қызметтердiң сапасы кешендi ұғым болып табылады және ол көптеген көлемдi себептерге байланысты, олардың iшiнде медициналық ұйымдардың материалдық-техникалық жарақталуын, клиникалық мамандардың кәсiби деңгейiн және оны арттыруға деген уәждемесiнiң болуын, медициналық көмектi ұйымдастыру мен көрсету үдерiстерiн басқарудың қазiргi заманғы технологияларын енгiзудi, медициналық көмекке ақы төлеудiң тиiмдi әдiстерiн енгiзудi бөлек атап өткен жөн. Медициналық қызметтердiң сапасын басқаруды жетiлдiру Қазақстанның денсаулық сақтау саласын 2020 жылға дейiн стратегиялық дамыту аясында маңызды орын алады.

2010 жылғы Жолдауда Президент таяу онжылдыққа нақты мiндеттер қойды. Оның iшiнде Нұрсұлтан Әбiшұлы «Саламатты өмiр салты мен адамның өз денсаулығы үшiн ынтымақты жауапкершiлiгi қағидаты - мiне, осылар денсаулық сақтау саласындағы және халықтың күнделiктi тұрмысындағы мемлекеттiк саясаттың ең басты мәселесi болуы тиiс» екендiгiн атап көрсеттi.

Жоғарыда көрсетiлгендерге сәйкес, сондай-ақ халық денсаулығының қазiргi жағдайына және Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау жүйесiне жүргiзiлген талдау негiзiнде Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласын дамытудың 2011 - 2015 жылдарға арналған «Саламатты Қазақстан» мемлекеттiк бағдарламасының стратегиялық басым бағыттары және iске асыру тетiктерi айқындалды.

Бағдарламада ведомствоаралық және сектораралық өзара iс-қимылды ескере отырып, жоспарланған iс-шараларды орындауды заңнамалық, инвестициялық, құрылымдық, экономикалық және кадрлық қамтамасыз ету жөнiндегi шаралар көзделген. Медициналық қызметтердiң және медициналық ұйымдардың арасындағы бәсекелестiк қатынастардың нарығын құру көзделiп отыр.

Бағдарламаны iске асыру медициналық қызмет көрсетудiң шығыны аз нысандарына өту үшiн жағдай жасау, саланың профилактикалық бағыттылығын қамтамасыз ету, медициналық көмектiң қолжетiмдiлiгi мен сапасының деңгейiн арттыру арқылы денсаулық сақтау жүйесiн қарқынды дамытуға, арнайы әлеуметтiк қызметтердi енгiзуге, сондай-ақ халықтың өзiн-өзi сақтау мiнез-құлқының дәйектемесi, медицина персоналының кәсiптiк және жеке өсуi, денсаулық сақтау жүйесiн қоғамның қазiргi талаптарына және нарықтық жағдайларына бейiмдеу үшiн жағдай жасауға ықпал ететiн болады.

3. Ағымдағы жағдайды талдау

Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау iсiн реформалау мен дамытудың 2005 - 2010 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасын (бұдан әрi - Мембағдарлама) iске асыру кезеңiнде мынадай белгiлi бiр нәтижелерге қол жеткiзiлдi:

«Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесi туралы» Қазақстан Республикасының Кодексi қабылданды;

тегiн медициналық көмектiң кепiлдiк берiлген көлемi бойынша ең төменгi стандарттар белгiлендi;

Қазақстан Республикасында ана мен бала өлiм-жiтiмiн төмендету жөнiндегi 2008 - 2010 жылдарға арналған, Қазақстан Республикасында қан қызметiн жетiлдiру жөнiндегi шаралар туралы 2008 - 2010 жылдарға арналған, Қазақстан Республикасында ЖҚТБ iндетiне қарсы iс-қимыл жөнiндегi 2006 - 2010 жылдарға арналған, Қазақстан Республикасында кардиологиялық және кардиохирургиялық көмектi дамытудың 2008 - 2016 жылдарға арналған, «Саламатты өмiр салты» жөнiндегi 2008 - 2016 жылдарға арналған салалық бағдарламалары әзiрлендi және енгiзiлдi;

шекараны санитариялық қорғау жүйесi қалыптасты: мемлекеттiк шекарада ел аумағын аса қауiптi инфекциялық аурулардың әкелiнуiнен және таралуынан қорғауды қамтамасыз ететiн санитариялық-карантиндiк пункттер желiсi кеңейтiлдi;

жалпы дәрiгерлiк практика қағидаты бойынша жұмыс iстейтiн бастапқы медициналық-санитариялық көмек (бұдан әрi - БМСК) қызметiн реформалау жүргiзiлдi, қанайналым жүйесi ауруларын ерте анықтау тұрғысынан балаларды, ересек халықты профилактикалық қарап-тексеру, ұрпақты болу жүйесiнiң онкопатологиясын ерте анықтау тұрғысынан әйелдердi скринингтiк зерттеу жүргiзiлуде;

дәрi-дәрмекпен тегiн және жеңiлдiктi түрде қамтамасыз ету енгiзiлдi;

мемлекеттiк медициналық ұйымдар желiсiн типтеу және стандарттау жүргiзiлдi, денсаулық сақтау ұйымдары желiлерiнiң мемлекеттiк нормативi бекiтiлдi;

денсаулық сақтау ұйымдарының материалдық-техникалық базасын нығайту жөнiндегi iс-шаралар жүргiзiлдi;

тәуелсiз медициналық сараптама жүйесi құрылды;

2010 жылғы 1 қаңтардан бастап Бiрыңғай ұлттық денсаулық сақтау жүйесi (бұдан әрi - БҰДЖ) кезең-кезеңмен енгiзiлуде, ол пациенттерге дәрiгер мен медициналық ұйымды еркiн таңдауды қамтамасыз етудi, медициналық қызмет көрсетудiң бәсекелестiк ортасын қалыптастыруды, медициналық ұйымдардың түпкiлiктi нәтижелерге қол жеткiзуге бағытталған жұмысын және нақты шығындар бойынша медициналық қызметтерге ақы төлеудi көздейдi;

туберкулез, психикалық және инфекциялық ауруларды емдеудi қоспағанда, стационарлық және стационарды алмастыратын көмек көрсетуге арналған бюджеттi облыстық деңгейде, ал 2010 жылдан бастап республикалық деңгейде шоғырландыру жүргiзiлдi;

денсаулық сақтау менеджерлерiн даярлау жүзеге асырылуда;

«Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау секторындағы технологияларды беру және институционалдық реформа жүргiзу» жобасы Дүниежүзiлiк банкпен бiрлесiп iске асырылуда;

Дәрiлiк заттар дистрибуциясының бiрыңғай жүйесi енгiзiлдi;

денсаулық сақтау саласына ақпараттық технологиялар енгiзiлуде: барлық өңiрлерде филиалдары бар республикалық ақпараттық-талдау орталығы құрылды;

санитариялық-эпидемиологиялық қызметтi қайта құрылымдау жүргiзiлдi, тiгiнен басқару құрылды;

денсаулық сақтау саласындағы бақылау аясында тәуекелдi бағалау жүйесi енгiзiлуде.

Медициналық-демографиялық жағдай және сырқаттанушылық

Мембағдарламаны iске асыру кезеңiнде:

демографиялық жағдайдың жақсаруы, халықтың туу денгейiнiң 18,42-ден (2005 ж.) 22,75-ке (2008 ж.) дейiн артуы;

өлiм-жiтiм көрсеткiшiнiң тұрақтануы - 9,74 (2005 ж. - 10,37);

халықтың табиғи өсу коэффициентiнiң 1000 адамға шаққанда 13,01-ге (2005 ж. - 8,05) дейiн өсуi байқалды.

Республикада халықтың саны 2005 жылмен салыстырғанда 762,6 мың адамға ұлғайды және 2010 жылдың басында 16004,6 мың адамды құрады. Мембағдарламаны iске асыру кезеңiнде сырқаттанушылықтың сәл ұлғаю (1,7%) үрдiсi белгiлi болды. Сырқаттанушылық құрылымында бiрiншi орынды тыныс алу ағзаларының аурулары (39,37%), екiншi - жарақаттанушылық пен уланулар (6,88%), үшiншi - несеп-жыныс жүйелерiнiң аурулары (6,86%), одан кейiн асқорыту ағзаларының аурулары (6,46%), терi және терiасты жасушаларының аурулары (6,08%), қан және қан өндiру ағзаларының аурулары (4,24%), қанайналым жүйесiнiң аурулары (3,72%), инфекциялық және паразиттiк аурулар (3,24%), басқа да аурулар (23,14%) алады.

Демографиялық жағдайдағы оң iлгерiлеушiлiкке қарамастан, ана мен бала денсаулығының темен деңгейi сақталуда. Ұрпақты болу өзектi проблема күйiнде қалып отыр, некеге тұрғандардың 16 %-ға жуығы ұрпақсыз болып табылады. Бұл көбiнесе жыныстық жолмен берiлетiн инфекциялардың (бұдан әрi - ЖЖБИ) кеңiнен таралуына және түсiктiң жоғары деңгейiне байланысты, бұл өз кезегiнде халықтың, ең алдымен жас адамдардың қауiпсiз жыныстық мiнез-құлқымен айқындалады. Тiркелген жағдайлардың статистикасына сәйкес елдегi 4 жүктiлiктiң 1-i жасанды үзумен аяқталады. 15-19 жас аралығындағы жасөспiрiм қыздардың босану жиiлiгiнiң ұлғаю үрдiсi бар және 2008 жылы 1000 адамға шаққанда 31,1-дi құрады. Ана өлiм-жiтiмiнiң негiзгi себептерi (100 мың тiрi туғандарға шаққанда 2005 ж. - 40,5; 2009 ж. - 36,9) акушериялық қан кетулер, гестоздар, экстрагениталдық патологиялар болып отыр.

2005 жылы нәресте өлiм-жiтiмiнiң деңгейi 1000 тiрi туғандарға шаққанда 15,1-дi құрады. 2008 жылдан бастап тiрi туу және өлi туу өлшемдерiнiң енгiзiлуiмен нәресте өлiм-жiтiмiнiң көрсеткiшi 20,7-нi құрады және 2009 жылы 1000 тiрi туғандарға шаққанда 18,4-ке дейiн төмендеу үрдiсi байқалады. Нәресте өлiм-жiтiмiнiң негiзгi себептерi перинаталдық кезеңде туындаған жағдайлар болып табылады (60,4%). Нәресте өлiм-жiтiмiнiң құрылымында екiншi орынды туа бiткен патология алады, бұл жүргiзiлген ерте диагностиканың (туа бiткен патологияны анықтау мәнiне жүктi әйелдердiң скринингi) жеткiлiксiздiгiн, ата-аналардың саламатты өмiр салтын сақтамайтындығын және республиканың бiрқатар өңiрлерiнде қолайсыз экологиялық жағдайды айғақтайды.

2007 - 2009 жылдардағы деректердi талдау өлiм-жiтiмнiң барлық себептерi арасында 1 жасқа дейiнгi балалардың респираторлық аурулардан және пневмониядан өлiм-жiтiмi 3-орынды, инфекциялық аурулардан өлiм-жiтiмi 1-орынды алатынын көрсеттi. 2008 жылы Қазақстан Республикасында 5 жасқа дейiнгi балалардың пневмониямен сырқаттанушылығының 33774 жағдайы тiркелдi. 2008 жылы 5 жасқа дейiн балалар өлiм-жiтiмi жағдайының жалпы саны 8 225 баланы құрады, пневмониядан 1,5 мың бала қайтыс болды.

Қазiргi таңда пневмококктық инфекциядан ең тиiмдi және экономикалық пайдалы қазiргi заманғы медицинадағы профилактикалық iс-шара вакцинация болып табылады. Республиканың профилактикалық екпелерiнiң күнтiзбесiне 2 айлық балаларға пневмококктық инфекцияға қарсы вакцинацияны енгiзу 5 жасқа дейiнгi балалардың пневмониямен сырқаттанушылығын 50 %-ға дейiн, өлiм-жiтiмiн 20 %-ға дейiн айтарлықтай төмендетуге қол жеткiзуге мүмкiндiк бередi.

Қазiргi таңда Қазақстанда егде жастағы адамдар барлық халық санының 7,7 %-дан астамын құрайды. Бiрiккен Ұлттар Ұйымы сарапшыларының болжамдары бойынша таяу жылдары Қазақстанда егде жастағы адамдардың саны 11 %-ға артатындығы күтiлуде. Соған байланысты оларға медициналық көмек көрсетудi жақсарту үшiн республикада геронтологиялық көмек жүйесiн құру қажет.

Өткен бесжылдық кезеңде әлеуметтiк мәнi бар аурулардың таралушылығы мен халық өлiм-жiтiмiнiң кейбiр көрсеткiштерiнiң төмендеуi байқалады. Мәселен, туберкулезден болған сырқаттанушылық пен өлiм-жiтiм көрсеткiшi (100 мың адамға шаққанда тиiсiнше 147,3-тен 105,5-ке дейiн және 20,8-ден 12,5-ке дейiн) төмендеген. Сонымен қатар осы ауру бойынша эпидемиологиялық жағдай шиеленiскен күйiнде қалып отыр. Бәсекеге қабiлеттiлiктiң жаһандық индексiнiң рейтингiнде Қазақстан сырқаттанушылық бойынша 94-орында (2007 жылы - 130,0 орын) және туберкулездiң бизнеске әсер етуi бойынша 111 позицияда тұр.

Жүргiзiлiп жатқан ауқымды құрылысқа, «DОТS-плюс» туберкулездi емдеу бағдарламасының iске асырылуына қарамастан, туберкулездiң таралуын, дәрiге төзiмдiлiгiнiң дамуын және өлiм-жiтiмдi эпидемиологиялық қадағалау мәселелерi өзектi күйiнде қалып отыр.

Қатерлi iсiкпен сырқаттанушылықтың кейбiр көрсеткiштерi (100 мың адамға шаққанда 192,5-тен 182,6-ға дейiн) төмендегендiгi байқалады. Сонымен қатар, асқынған түрлерi көбеюде (16,2%), ал өлiм-жiтiм жалпы өлiм-жiтiм себептерiнiң құрылымында үшiншi орынды алады (12,6%). Алайда жалпы республика бойынша сырқаттанушылықтың төмендеуiмен қатар iрi өнеркәсiптiк өңiрлер бойынша көрсеткiштердiң өсуi байқалады. Қатерлi iсiктермен сырқаттанушылықтың ең жоғары үлес салмағы Шығыс Қазақстан және Павлодар облыстарында (44,5%) белгiленген.

Дүниежүзiлiк денсаулық сақтау ұйымының (бұдан әрi - ДДҰ) жiктемесi бойынша Қазақстан АИТВ/ЖИТС iндетiнiң шоғырланған сатысында (орташа әлемдiк көрсеткiш 1,1% болғанда халықтың 0,2 %-ы). Халықаралық сарапшылардың бағалау деректерi бойынша Қазақстанда АИТВ ауруы бар тұрғындардың саны 16 мың адамды құрайды, бұл тiркелгендердiң санынан 2 есеге жуық артық. АИТВ жұқтырғандардың жалпы санының шамамен 1/4-iн құрайтын АИТВ жұқтырған әйелдердiң саны өсуде. 2008 жылы жүктi әйелдер арасында АИТВ жұқпасының жиiлiгi 2005 жылдан бастап жыл сайын 0,01 %-ға арта отырып, 0,07 %-ды құрады, бұл АИТВ-ның анадан балаға берiлу ықтималдылығын арттырады. Сонымен қатар, халықтың АИТВ/ЖИТС туралы хабардар болуының төмендiгi осы патология бойынша жағдайдың нашарлауының нақты қауiптiлiгiне ықпал етедi.

Жарақаттанушылық тек Қазақстан үшiн ғана емес, сонымен қатар көптеген әлем елдерi үшiн де қазiргi заманғы медициналық-әлеуметтiк маңызды проблемалардың бiрi болып отыр. Қазақстанда жарақаттар халықтың сырқаттанушылық құрылымында, еңбекке уақытша жарамсыздық және өлiм-жiтiм құрылымында екiншi орынды, бiрiншi рет мүгедектiкке шығу бойынша үшiншi орынды алады. Сонымен қатар, әртүрлi жарақат алған адамдарды оңалту және еңбекке жарамдылығын қалпына келтiру бойынша жүйелi тәсiл жоқ.

Соңғы жылдары алғашқы мүгедектiк деңгейiнiң терiс серпiнi қалыптасты (10 мың адамға шаққанда республикада мүгедектiкке алғашқы шығудың қарқынды көрсеткiшi 2007 жылы - 27,7-нi, 2008 жылы - 28,8-дi, 2009 жылы - 29,2-нi құрады), бұл денсаулық сақтаудың профилактикалық бағыттылығының нашарлығының дәлелi болып табылады.

Экологиялық ахуалдың нашарлауы қоршаған ортаның зиянды факторларының әсерiне байланысты ауруларды (тыныс алу ағзаларының аурулары, онкологиялық аурулар, аллергиялық аурулар және тағы басқалар) диагностикалау және емдеу қызметiне деген сұраныстың артуына ықпал етедi.

Соңғы жылдары санитариялық-эпидемиологиялық жағдайдың оң серпiнi байқалады, елеулi инфекциялық аурулардың бiрқатарының төмендегенi тiркелген, ал вакцинамен басқарылатын кейбiр инфекциялық аурулар бойынша толық жою немесе элиминациялау мiндетi жолға қойылған.

Жыл сайын қауiпсiз ауыз сумен қамтамасыз етiлген халықтың үлес салмағы артып келедi, ол 2009 жылдың қорытындысы бойынша 81,8 %-ды құрады, эпидемиялық маңызды объектiлердiң санитариялық-эпидемиологиялық жағдайы жақсаруда. Аса қауiптi инфекциялардың табиғи ошақтарында қажеттi профилактикалық iс-шаралар кешенi қамтамасыз етiлдi, оларда халықтың топтық сырқаттанушылық жағдайларына жол берiлген жоқ. Шекаралас мемлекеттермен эпидемиологиялық жағдайдың қиындағаны туралы шұғыл хабарлау жүйесi енгiзiлдi.

Сонымен қатар, қызметтiң инфекциялық емес аурулардың алдын алу бойынша қоғамдық денсаулық сақтаудағы қызметiн күшейту мәселелерi шешiмiн таппай келедi. Өткiзiлетiн санитариялық-эпидемиологиялық сараптаманың сапасы мен жеделдiгiн арттыру қажет, аккредиттеу жүйесi нашар дамыған, зертханалық зерттеулердiң және халық денсаулығына сыртқы орта факторларының әсер ету қауiп-қатерлерiн бағалаудың халықаралық стандарттары жеткiлiксiз енгiзiлген. Өнiмнiң және қызметтердiң қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету саласында тұтынушылардың құқықтарын қорғау жүйесi дамымаған.

Дезинфекциялаумен және дератизациялаумен айналысатын ұйымдардың қызметiн бiрыңғай үйлестiрудi қалыптастыру бөлiгiнде олардың қызметiн жетiлдiрудi, өткiзiлетiн iс-шаралардың сапасы мен тиiмдiлiгiн арттыруды талап етедi.

Биологиялық терроризмнiң өсу қауiптерiне және аса қауiптi инфекциялардың таралуына байланысты ұлттық биологиялық қауiпсiздiк жүйесiн құру кажет.

ДДӨ деректерi бойынша адам денсаулығының 50 %-ы өмiр салтына, көптеген созылмалы инфекциялық емес аурулардың (жүрек-қантамыры жүйелерiнiң аурулары, қант диабетi және басқалар) дамуы да адамның өмiр сүру салтына байланысты. Соған байланысты қазақстандықтардың саламатты өмiр салтын қалыптастыру және дене шынықтыруды дамыту маңызды болып отыр. Сонымен қатар, қазiргi уақытта қоғамдық денсаулық сақтау мәселелерiнде сектораралық және ведомствоаралық серiктестiк тетiгi жолға қойылмаған, бұл мемлекеттiк органдардың, мемлекеттiк және жеке секторлардың денсаулық сақтау саласындағы өз мiндеттерiн жете түсiнбеуiне, жауапкершiлiктi нақты бөлiсудiң болмауына, денсаулық сақтау проблемаларын ақпараттық қолдаудың нашарлығына байланысты.

Сондай-ақ халық денсаулығы деңгейiнiң төмен болуының себептерi саламатты өмiр салтын ұстану және аурулардың алдын алу, қоршаған ортаның қолайсыз жағдайының сақталуы, суды тұтыну мен тамақтану мәселелерiнде халықтың жеткiлiксiз ақпараттандырылуы, сауаттылығы мен уәждемесiнiң жеткiлiксiздiгi, халықтың әлеуметтiк әлсiз санатының әлеуметтiк экономикалық нашарлығы болып табылады. Бұдан басқа, денсаулық сақтау жүйесiнiң профилактикалық белсендiлiгiнiң төмендiгi, яғни ауруларды болдырмауға емес, оларды емдеуге бағытталу сақталуда.

Денсаулық сақтау жүйесi

Денсаулық сақтаудың негiзгi көрсеткiштерiнiң серпiнi денсаулық сақтау саласына бағытталған бюджет қаражатын жыл сайын көбейе түскенiнiң дәлелi. Мәселен, 2004 - 2009 жылдар аралығындағы кезеңде тегiн медициналық көмектiң кепiлдiк берiлген көлемiн (бұдан әрi - ТМККК) қаржыландыру көлемi 90,5-тен 273,1 млрд. теңгеге дейiн көбейген. 2009 жылы Алматы, Жамбыл, Қызылорда және Оңтүстiк Қазақстан облыстарының, ТМККК қаржыландырылуын орта республикалық деңгейге дейiн кезең-кезеңмен жеткiзуге республикалық бюджеттен ағымдағы нысаналы трансферттермен 5,4 млрд. теңге бөлiнген болатын.

Соңғы жылдары денсаулық сақтау саласындағы жан басына шаққандағы шығыстар көлемi де айтарлықтай өскен: 2004 жылы 8 740 теңге болса, 2009 жылы 30 373 теңгеге дейiн өскен.

Мембағдарламаны iске асырған уақытта төсекпен қамтамасыз етiлу көрсеткiшi 10 мың адамға шаққанда 70,2-ге дейiн төмендеген (2005 ж. - 73,1). Бұл ретте, ауруханалық төсектер саны тек 2 330 бiрлiкке азайды. Сонымен бiрге стационарға емдеуге жатқызылған 30 %-ға дейiнгi науқастар стационарлық емге мұқтаж емес; жедел медициналық көмектi шақырту саны (2005 ж. 4 658 971-ден 2008 ж. 4 978 393-ке дейiн), оның iшiнде негiзсiз шақыртулар саны (тиiсiнше 126 756-дан 189 498-ге дейiн) көбейген.

Стационарды алмастыратын технологиялардың дамығандығы байқалады. Мәселен, амбулаториялық-емханалық ұйымдардың жанындағы күндiзгi стационарда 445 145 науқас (2005 ж. - 278 813), ауруханалардағы күндiзгi стационарда - 64 081 науқас (2005 ж. - 56 728), үйдегi стационарларда 158 758 науқас (2005 ж. - 155 480) емделген. 2009 жылы амбулаториялық-емханалық денсаулық сақтау ұйымдарында 104,5 млн. пациент қабылданған (2005 жылы - 99,3 млн.), бұл 1 тұрғынға шаққанда бұрынғы - 6,6 деңгейде қалып отыр.

Қазiргi таңда 50 денсаулық сақтау ұйымына Денсаулық сақтаудың бiрыңғай ақпараттық жүйесi (бұдан әрi - ДБАЖ) енгiзiлдi. Қашықтықтан мамандандырылған медициналық көмектiң қолжетiмдiлiгiн арттыру мақсатында Министрлiк 2004 жылдан бастап «Ауылдық (селолық) жерлерде денсаулық сақтаудағы телемедицинаны және ұтқыр медицинаны дамыту» атты инвестициялық жобаны iске асырып келедi. Соған байланысты қазiргi таңда 14 өңiрде ауылдық денсаулық сақтау саласына телемедицина кезең-кезеңмен енгiзiлуде. Телемедицина сеанстары түрлi бейiндегi мамандардың қатысуымен телеконференция түрiнде өткiзiледi: 2009 жылы 13 өңiрде 10 611 телемедициналық консультация өткiзiлдi.

Республикада денсаулық сақтау ұйымдары желiсiнiң жаңа мемлекеттiк нормативiне өту жалғасуда. «Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесi туралы» Қазақстан Республикасының Кодексiн iске асыру барысында Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2009 жылғы 15 желтоқсандағы № 2131 қаулысымен денсаулық сақтау ұйымдары желiсiнiң мемлекеттiк нормативi әзiрлендi және бекiтiлдi, бұл денсаулық сақтау ұйымдары желiсiн реттеуге, көпбейiндi ауруханалар желiсiн құруға, БМСК-ның қолжетiмдiлiгiн, бiрiншi кезекте ауыл халқы үшiн қолжетiмдiлiгiн қамтамасыз етуге мүмкiндiк бередi. Бұдан басқа, медициналық ұйымдарды шаруашылық жүргiзу құқығындағы мемлекеттiк кәсiпорын мәртебесiне кезең-кезеңмен ауыстыру басқару, қаржыландыру жүйесiн, денсаулық сақтау саласындағы инвестициялық саясатты жетiлдiруге, медициналық ұйымдардың қызметтерiнiң экономикалық тиiмдiлiгiн арттыруға, сондай-ақ кадрмен қамтамасыз ету мәселелерiн шешуге мүмкiндiк бередi.

Жоғары технологиялық қызметтер секторын дамыту жалғасуда. Қазiргi уақытта «Ұлттық медициналық холдинг» АҚ (бұдан әрi - Холдинг) құрамына жоғары технологиялық көмек көрсететiн бес республикалық ғылыми орталық: Ана мен бала ұлттық ғылыми орталығы, Республикалық балаларды оңалту орталығы, Республикалық диагностикалық орталық, Нейрохирургия ғылыми орталығы, Жедел медициналық жәрдем ғылыми-зерттеу институты кiредi. 2011 жылы тағы бiр объект - Кардиохирургия республикалық ғылыми орталығының құрылысын аяқтау жоспарланып отыр.

Сонымен қатар, денсаулық сақтау секторында бiрқатар iргелi проблемалар бар. Мәселен, денсаулық сақтау саласы, әсiресе бастапқы медициналық-санитариялық көмектi дамытуда қосымша салымдарды қажет етедi. ТМККК қаржыландыруды жыл сайын ұлғайтуға қарамастан (2003 ж. 64,8 млрд. теңгеден 2009 ж. 464,1 млрд. теңгеге дейiн), ол да қосымша шығыстарды қажет етедi. Негiзгi проблемалар тек ресурстардың жеткiлiксiздiгiне байланысты емес, сонымен қатар оларды пайдалану тиiмдiлiгiнiң төмендiгiне де байланысты болып отыр, яғни қазiргi таңда денсаулық сақтауды басқару мен қаржыландыру оның тиiмдiлiгiне емес, желiнiң қуаттылығын ұстауға бағдарланған.

БМСК-тi қаржыландырудың тиiмдi тетiктерi: ынталандыру төлемдерiне қаржыландырудың болмауы (44%), нормативтiк құқықтық базаны жетiлдiрмеу, заңды тетiктердiң болмауы (25%); денсаулық сақтау менеджерлерiн нашар даярлау (6%) себептi жеткiлiксiз пайдаланылады.

Бұдан басқа, тариф белгiлеудiң объективтiк емес қолданыстағы жүйесi, мемлекеттiк денсаулық сақтау ұйымдары дербестiгiнiң төмендiгi мен бiлiктi менеджерлердiң болмауы медициналық қызметтердi ұсынушылардың бәсекелестiгiн дамытуды тежейдi.

Медициналық қызметтерге қол жеткiзудiң әркелкiлiгi мен медициналық қызметтер сапасының нашарлығы сақталуда. Мәселен, Қазақстан халқының 40 %-дан астамын ауыл адамдарының құрайтындығына қарамастан, қазiргi таңда денсаулық сақтау саласының инфрақұрылымы мегаполистерге, атап айтқанда Астана және Алматы қалаларына шоғырланған. Бұл елiмiздiң әртүрлi өңiрлерiндегi пациенттердiң сапалы  және жоғары технологиялық медициналық қызметтерге қолжетiмдiлiгiн айтарлықтай қиындатады. Өңiрлер бойынша ресурстарды әркелкi бөлу де байқалады. Мәселен, 2009 жылы ТМККК-ге арналған шығыстарды жұмсау бiр тұрғынға шаққанда 12 964 теңгеден 21 289 теңгеге дейiн құрады.

Осыған байланысты өңiрлiк денсаулық сақтау мәселесi аса көңiл бөлудi талап етедi, сондықтан Мембағдарламаның негiзгi мiндеттерiнiң бiрi қаржыландыруды, медициналық көмектi өңiрлiк теңестiру, қазақстандықтардың сапалы және жоғары технологиялық медициналық көмекке әдiл қол жеткiзуiн қамтамасыз ету болып табылады.

Қазiргi таңда медициналық ұйымдарды материалдық-техникалық қамтамасыз етудiң жеткiлiксiз деңгейi проблемалы мәселе күйiнде қалып отыр. Мысалы, жедел медициналық жәрдемдi медициналық жабдықтармен және медициналық мақсаттағы бұйымдармен жарақтандыру республика бойынша 51,69 %-ды құрайды. Елдiң бiрқатар өңiрлерiнде медициналық көмек көрсететiн ұйымдар (жедел медициналық жәрдем станциясы, БМСК, сот-медициналық сараптама және басқалар) бейiмделген үлгiдегi емес үй-жайларда орналастырылған, 400-ден астам (4,3 %) денсаулық сақтау ұйымы авариялық ғимараттарда орналасқан.

Сонымен қатар, денсаулық сақтаудың бiрiншi буынында жалпы дәрiгерлiк практика және халықпен профилактикалық жұмыста денсаулықты сақтаушы технологиялар нашар дамуда.

Бұдан басқа, нормативтiк талаптар қаржылық қамтамасыз етумен сәйкес келмейтiнi байқалады. Бюджеттiң болмауына байланысты «Арнайы әлеуметтiк қызметтер туралы» Қазақстан Республикасының Заңы iске асырылмай отыр.

Медицина қызметкерлерiне еңбекақы төлеу деңгейi төмен күйiнде қалып отыр, олардың жұмысының түпкiлiктi нәтижесiне негiзделген еңбекақы төлеуге сараланған тәсiл жоқ. Бұдан басқа, жер жерлерде, әсiресе ауылдық өңiрлерде бiлiктi кадрлардың тапшылығы байқалады, бұл республиканың ауыл халқын медицина қызметтерiмен қамтамасыз етудi қиындатады.

БҰДЖ-ның белсендi енгiзiлуiне қарамастан қазiргi таңда денсаулық сақтау саласында ақпараттық-коммуникациялық инфрақұрылымның төмен деңгейi, медициналық қызметкерлердiң арасындағы компьютерлiк сауаттылық деңгейiнiң төмендiгi және емдеу-профилактикалық үдерiстi автоматтандырудың жоқтығы сақталуда.

Мембағдарламаны iске асыру кезеңiнде денсаулық сақтау кадрларын даярлау сапасына қолжеткiзу жөнiнде нақты жұмыстар жүргiзiлдi. Медициналық және фармацевтикалық бiлiм берудiң нормативтiк базасы құрылды, 2007 жылдан бастап кәсiби бағытқа негiзделген және әлемдiк озық тәжiрибеге сүйенген медициналық жоғары бiлiм берудiң жаңа бағдарламалары iске асырылуда. Мемлекеттiк медициналық жоғары оқу орындары соңғы 10 жылда алғаш рет оқыту-клиникалық және зертханалық құрал-жабдықтар сатып алды, жоғары оқу орындарының 85 %-ы үлкен дербестiк алып, шаруашылық жүргiзу құқығындағы мемлекеттiк кәсiпорындар статусына ауысты. Бiлiм берудiң инновациялық технологияларын енгiзу жұмыстары кезең-кезеңiмен жүзеге асырылуда. Құрылған оқыту-клиникалық орталықтары студенттер мен интерндердi клиникалық даярлықтан өткiзуге мән беруге мүмкiндiк туғызып отыр. Медициналық бiлiм берудiң дүниежүзiлiк федерациясы ұсынған сапаны жақсартудың жаһандық стандарттарына негiзделген базалық медициналық бiлiмдi институциялық аккредиттеудiң ұлттық стандарттары әзiрлендi. Мембағдарламаны iске асыру кезеңiнде медицина кадрларының бiлiктiлiгiн шетелде арттыруға, шетелдiк жетекшi мамандарды Қазақстан Республикасына тарта отырып, мастер-кластар ұйымдастыруға көп көңiл бөлiндi.

Денсаулық сақтау саласын бiлiктi кадрлармен қамтамасыз ету мәселесi өзектi проблема күйiнде қалып отыр. Бүгiнгi таңда салада шамамен 59 мыңнан астам дәрiгер еңбек етедi. Медициналық ЖОО-ларға қабылдаудың 9,5 %-дан астам өсуi есебiнен жоғары бiлiмi бар медицина кадрлары санының жыл сайын ұлғаюына, оқу бiтiрушiлер санының ұлғаюына қарамастан салада, әсiресе ауылдық жерлерде кадрлардың тапшылығы сақталуда. Ауыл халқының дәрiгер кадрларымен қамтамасыз етiлу көрсеткiшi қаламен салыстырғанда шамамен 4 есе кем. Қазақстан өңiрлерi бойынша дәрiгер кадрларды бөлудiң теңсiздiгi өте жоғары болып сипатталады және кейбiр өңiрлерде 10 мың адамға шаққанда 9,5-тен (Алматы облысы) 19,3-ке (Қарағанды облысы) дейiн құрайды.

Кадрлардың «қартаю» үрдiсi байқалады. Салаға жас мамандардың келуiнiң ұлғаюына қарамастан, олардың үлесi жеткiлiксiз және дәрiгер кадрлардың жалпы санының 4 %-ын құрайды. Бұрынғыша мамандыққа деген қызығушылықтың төмендiгi және уәждемелiк тетiктердiң болмауы салдарынан ЖОО-ны бiтiрушi түлектердi жұмыспен қамту деңгейi 87 %-дан аспайды.

Медицина кадрларының санаттылық деңгейiнiң жоғары болуына (42%) қарамастан, олар көрсететiн медициналық қызметтер сапасы тұтынушылар мен жұмыс берушiлердi қанағаттандырмайды.

Денсаулық сақтау саласындағы ғылым саласы дүниежүзiлiк стандарттардан айтарлықтай артта қалып отыр, отандық ғылыми өнiмнiң бәсекелестiкке қабiлетсiздiгi мен қажет етiлмейтiндiгi байқалады. Көрсетiлген мәселенi шешу үшiн 2007 жылдан бастап Медицина ғылымын реформалау тұжырымдамасы iске асырылуда. Медицина ғылымын басқаруды жетiлдiру iс-шаралары басталды. Бiрқатар ғылыми ұйымдар зор дербестiкке қол жеткiзу үшiн шаруашылық жүргiзу құқығындағы мемлекеттiк кәсiпорындар мәртебесiне ауысты. Ғылыми-бiлiм беру-практикалық кластерлер құрылып жатыр. Ғылыми ұйымдарда дәлелдi медицина орталықтары құрылды. Болашағы зор 40-тан астам ғылыми қызметкер АҚШ, Сингапур университеттерiнде ғылыми зерттеулер менеджментi бойынша оқудан өттi. Халықаралық басылым беттерiнде рецензияланған жарияланымдар көбейiп, халықаралық патенттер пайда бола бастады. Медициналық ғылыми ұйымдардың қызметiн рейтингтiк бағалау жүйесi әзiрлендi.

Қабылданған шараларға қарамастан, кадрларды даярлау сапасы, жұмыс iстеп жүрген мамандардың бiлiктiлiк деңгейi, БМСК көрсететiн персоналдың тапшылығы, iрi қалалардағы медицина қызметкерлерiнiң аса көп шоғырлануы, жоғары және орта кәсiптiк медициналық бiлiм алған медицина қызметкерлерi санының теңсiздiгi, жұмысқа деген уәждемелiк ынталандырудың болмауы және денсаулық сақтау қызметкерлерiн әлеуметтiк қорғалудың жеткiлiксiздiгi, ғылыми зерттеулердiң бәсекеге қабiлеттiлiгiнiң төмендiгi, инновациялық жетiстiктердiң жоқтығы Қазақстанның денсаулық сақтау саласындағы бiлiм беру қызметiнiң негiзгi проблемалары күйiнде қалып отыр.

Қазақстан Республикасында фармацевтика саласын нарықтық экономика жағдайына бейiмдеу үшiн қайта ұйымдастыру үдерiсi басталды. «Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесi туралы» Қазақстан Республикасының Кодексiн iске асыруда дәрiлiк заттардың, медициналық мақсаттағы бұйымдардың және медициналық техниканың айналысы саласын реттейтiн нормативтiк құқықтық актiлер әзiрлендi. Мемлекеттiк қолдау шаралары отандық кәсiпорындардың сапалы фармацевтикалық өнiмдерiн өндiру көлемiн және номенклатурасын жыл сайын арттыруды қамтамасыз етуге бағытталған.

Дәрiлiк заттарды, медициналық мақсаттағы бұйымдар мен медициналық техниканы тiркеу, сертификаттау, сапасын, сондай-ақ олардың жарнамасын бақылауды қамтамасыз ету қызметi тәртiпке келтiрiлген. Ұлттық ақпараттық дәрi-дәрмек орталығы құрылды.

Нормативтiк құқықтық актiлердi Еуроодақ елдерiнiң нормаларына сәйкес үйлестiру жұмыстары басталды. Қазақстан Республикасы Еуропалық фармокопея комиссиясының ресми бақылаушысы және дәрi-дәрмектердiң жанама әсерлерiнiң мониторингi бойынша ДДҰ-ның халықаралық бағдарламасының толық құқықты қатысушы ел болды. Республикалық және жергiлiктi бюджеттер есебiнен сатып алынатын дәрiлiк заттардың бағасын мемлекеттiк реттеу енгiзiлдi, бұл олардың бағасын орташа есеппен 30 %-ға арзандатуға мүмкiндiк туғызды.

Әлемдiк тәжiрибенiң негiзiнде дәрiлiк заттар мен медициналық мақсаттағы бұйымдарды дистрибуциялаудың бiрыңғай жүйесi құрылды, бұл қаржы қаражатын айтарлықтай үнемдеуге және отандық препараттарды тұтыну үлесiн бiрнеше есеге арттыруға мүмкiндiк туғызды. Ауыл халқына дәрiлiк көмектiң жеке қолжетiмдiлiгiн қамтамасыз ету үшiн дәрiханалық ұйымы жоқ 3000-нан астам ауылдық елдi мекенде БМСК объектiлерi арқылы дәрiлiк заттарды өткiзу ұйымдастырылды.

Фармацевтика қызметiнде қол жеткiзген табыстармен қатар бiрiншi кезекте шешудi кажет ететiн белгiлi бiр мiндеттер бар.

ТМККК тiзбесiне сәйкес сапалы фармацевтикалық өнiмнiң қолжетiмдiлiгiн қамтамасыз етуге бағытталған ұлттық дәрi-дәрмек саясатының жаңа жобасын әзiрлеу қажет. Кеден одағына мүше елдердiң фармацевтикалық жиынтық нарығында импорт, АҚШ долларымен есептегенде 17 миллиардтан асады. Фармацевтика саласын қарқынды дамыту үшiн шығарылатын дәрiлiк препараттардың бәсекеге қабiлеттiлiгiн арттыру жұмыстарын жүргiзу қажет және халықаралық нарыққа шығу керек, оның iшiнде кеден одағы аясында түпкi өнiм сапасын бақылау жүйесiнен өндiру сапасын қамтамасыз ету жүйесiне, дистрибьюторлық және дәрiханалық практикаға көшу қажет.

Денсаулық сақтау саласындағы жағдайды талдай отырып, жалпы саланың күштi жақтары ретiнде мыналарды атауға болады:

денсаулық сақтау саласын дамытудың нақты белгiленген басым бағыттары;

денсаулық сақтау саласын мемлекеттiк қаржыландыруды айтарлықтай ұлғайту;

ел халқының негiзгi медициналық-демографиялық көрсеткiштерiнiң тұрақтануы мен жақсаруы, оның iшiнде әлеуметтiк мәнi бар аурулар бойынша сырқаттанушылықтың төмендеуi;

денсаулық сақтау объектiлерiнiң қалпына келтiрiлуi және жаңаларының салынуы;

емдеу-диагностикалық үдерiске жаңа медициналық технологиялардың енгiзiлуi;

ауылдық жерлердiң медициналық ұйымдарында телемедициналық пункттердiң болуы;

елдiң барлық өңiрлерiнде филиалдары бар республикалық медициналық ақпараттық-талдау орталығының болуы;

халықтың дәрiлiк заттарға қолжетiмдiлiгiнiң жақсаруы.

Әлсiз жақтары:

денсаулық сақтау ұйымдарының, әсiресе ауылдық аумақтарда қанағаттанарлықсыз материалдық-техникалық базасы;

мемлекеттiң, жұмыс берушiнiң және азаматтың денсаулық сақтау үшiн ортақ жауапкершiлiгiнiң жоқтығы;

азаматтардың дәрi-дәрмекпен қамтамасыз етуге құқықтарын iске асырудың нақты тетiктерiнiң болмауы;

өңiрлерде және республикалық маңызы бар қалаларда ұсынылатын медициналық қызметтердiң сапасындағы үлкен айырмашылық медицина кадрларын даярлау сапасының жеткiлiксiздiгi;

денсаулық сақтау менеджерлерiн даярлау институты нашар дамыған;

кардиохирургия, нейрохирургия, трансплантология, травматология, басқа да бiрқатар мамандықтар, сондай-ақ менеджмент саласында арнаулы бiлiктiлiктiң жекелеген бағыттары бойынша кадрлар тапшылығы;

денсаулық сақтау жүйесiнiң, әсiресе ауылдық өңiрлерде бiлiктi кадрлармен нашар қамтамасыз етiлуi;

пациенттiң және медицина қызметкерiнiң құқықтарын қорғау жүйесi нашар дамыған;

ауылдық жерлердегi шалғай орналасқан елдi мекендердегi, әсiресе халықтың әлеуметтiк аз қамтылған топтарының медициналық қызметтерге қолжетiмдiлiгiнiң төмендiгi;

денсаулық сақтау ұйымдарында әлеуметтiк жұмыс жөнiндегi мамандардың болмауы.

Мүмкiндiктер:

әлемдiк экономиканың тұрақтануы;

медициналық және фармацевтикалық ғылымның дамуы, ауруларды диагностикалау мен емдеудiң жаңа әдiстерiнiң пайда болуы;

Дүниежүзiлiк банктiң инвестициялық қолдауы;

денсаулық сақтау саласындағы басқарудың жаңа тиiмдi әдiстерiнiң пайда болуы;

денсаулық сақтау секторында ақпараттық технологияларды дамыту;

халықтың арасында спортты танымал ету, спортпен шұғылданатын халықтың санын ұлғайту;

ДДҰ қолдауымен көптеген елде темекi шегуге жағымсыз қатынасты қалыптастыру;

шектес мемлекеттермен эпидемиологиялық ахуалдың асқынуы туралы шұғыл хабарлау жүйесiнiң болуы.

Қауiптер:

тұмаудың, Н1N, Н5N1 жаңа вируленттiк түрлерiнiң оқыстан пайда болуы;

қазiргi заманғы медициналық жабдықтар мен фармацевтикалық препараттарға бағалардың өсуi;

елдiң аграрлық өнеркәсiбiнде пестицидтер мен тыңайтқыштардың, Қазақстан Республикасына импортталатын өнiмдердiң жеткiлiктi реттелмеуi;

елдiң мал шаруашылығында гормоналдық және фармацевтикалық препараттарды, Қазақстан Республикасына импортталатын өнiмдердi пайдалану;

ел аумағында аса қауiптi инфекциялардың табиғи ошақтарының болуы;

кейбiр өңiрлерде қауiпсiз ауызсу көздерiнiң болмауы.

4. Бағдарламаны iске асырудың мақсаты, мiндеттерi, нысаналы индикаторлары және нәтижелерiнiң көрсеткiштерi

Мақсаты: елдiң орнықты әлеуметтiк-демографиялық дамуын қамтамасыз ету үшiн Қазақстан азаматтарының денсаулығын жақсарту.

Бағдарламалық мақсаттар:

1. Денсаулықты сақтау мәселелерiнде бүкiл қоғам күштерiнiң келiсушiлiгiне қол жеткiзу арқылы қазақстандықтардың денсаулығын нығайту.

2. Бәсекеге қабiлеттi денсаулық сақтау жүйесiн қалыптастыру.

Бағдарламаны iске асырудың нысаналы индикаторлары:

халықтың күтiлiп отырған өмiр сүру ұзақтығының 2013 жылға қарай 69,5-ке дейiн, 2015 жылға қарай 70 жасқа дейiн ұлғаюы;

ана өлiм-жiтiмiнiң 100 мың тiрi туылғандарға шаққанда 2013 жылға қарай 28,1-ге дейiн, 2015 жылға қарай 24,5-ке дейiн төмендеуi;

нәресте өлiм-жiтiмiнiң 1000 тiрi туылғандарға шаққанда 2013 жылға қарай 14,1-ге дейiн, 2015 жылға қарай 12,3-ке дейiн төмендеуi;

жалпы өлiм-жiтiмнiң 1000 адамға шаққанда 2013 жылға қарай 8, 14-ке дейiн, 2015 жылға қарай 6,2-ге дейiн төмендеуi;

туберкулезбен сырқаттанушылықтың 100 мың халыққа шаққанда 2013 жылға қарай 98,1-ге дейiн, 2015 жылға қарай 94,7-ге дейiн төмендеуi;

15 жастан 49 жасқа дейiнгiлердiң тобында АИТВ-инфекциясының таралушылығын 0,2-0,6 шегiнде ұстау.

Бағдарламаның мiндеттерi:

азаматтардың денсаулығын сақтау және санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылықты қамтамасыз ету мәселелерi бойынша сектораралық және ведомствоаралық өзара iс-қимылды күшейту;

Бiрыңғай ұлттық денсаулық сақтау жүйесiн одан әрi дамыту және жетiлдiру;

медициналық және фармацевтикалық бiлiмдi жетiлдiру, медицина ғылымын және фармацевтикалық қызметтi дамыту.

5. Бағдарламаның негiзгi бағыттары, қойылған мақсаттарға қол жеткiзу жолдары және тиiстi шаралар

Негiзгi бағыттар:

1) азаматтардың денсаулығын сақтау мәселелерi бойынша сектораралық және ведомствоаралық өзара iс-қимылдың тиiмдiлiгiн арттыру;

2) профилактикалық iс-шараларды, скринингтiк зерттеулердi күшейту, негiзгi әлеуметтiк мәнi бар аурулар мен жарақаттарды диагностикалауды, емдеудi және оңалтуды жетiлдiру;

3) санитариялық-эпидемиологиялық қызметтi жетiлдiру;

4) денсаулық сақтаудың бiрыңғай ұлттық жүйесiнде медициналық көмектi ұйымдастыруды, басқару мен қаржыландыруды жетiлдiру;

5) медициналық, фармацевтикалық бiлiмдi жетiлдiру, медицинада инновациялық технологияларды дамыту және енгiзу;

6) халыққа дәрiлiк заттардың қолжетiмдiгi мен сапасын арттыру, денсаулық сақтау ұйымдарын медициналық техникамен жарақтандыруды жақсарту.

5.1. Қоғамдық саулықты сақтау мәселелерi бойынша сектораралық және ведомствоаралық өзара iс-қимылдың тиiмдiлiгiн арттыру

Денсаулық сақтау мәселелерi тек мемлекеттiк денсаулық сақтау жүйесiнiң құзыретiнен айтарлықтай асады және халықтың денсаулығын сипаттайтын көрсеткiштердiң сапалық iлгерiлеуiне қол жеткiзу үшiн барлық деңгейдегi мемлекеттiк ведомстволарды, бизнес-құрылымдарды және қоғамдық ұйымдарды қоса алғанда, бүкiл қоғамның, бiрiншi кезекте қоғам деңсаулығына едәуiр әсер ете алатын құрылымдардың күш-жiгерiнiң келiсiмдiлiгi қажет.

Осыған байланысты осы бағытты iске асыру жетi сектораралық кiшi бағдарлама бойынша көзделедi.

Мақсаты: мемлекеттiк, қоғамдық және бизнес құрылымдардың қызметiн үйлестiру арқылы азаматтардың денсаулығын қалыптастыру, сақтау және нығайту.

Негiзгi мiндет: қоғамдық денсаулық сақтау мәселелерi бойынша сектораралық және ведомствоаралық өзара iс-қимылдың бiрыңғай ұлттық саясатын әзiрлеу және енгiзу.

Қол жеткiзу жолдары және тиiстi шаралар

Қоғамдық денсаулық сақтау мәселелерi бойынша сектораралық және ведомствоаралық өзара iс-қимылдың бiрыңғай ұлттық саясатын әзiрлеу мақсатында:

бизнес-құрылымдардың әлеуметтiк жауапкершiлiгiн дамытуды және үкiметтiк емес қоғамдық ұйымдарды (бұдан әрi - ҮЕҰ) тартуды қоса алғанда, орталық мемлекеттiк органдар және жергiлiктi мемлекеттiк басқару органдары арасындағы жауапкершiлiктiң аражiгiн ажыратуды нақты келiсу және жергiлiктi деңгейде өзара iс-қимылдың тетiктерiн әзiрлеу арқылы Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң жанындағы Денсаулық сақтау жөнiндегi ұлттық үйлестiру кеңесiнiң мәртебесiн көтеру;

мынадай:

1) саламатты өмiр салты және мiнез-құлық факторларымен түсiндiрiлген әлеуметтiк мәнi бар аурулар деңгейiн төмендету;

2) дұрыс тамақтану;

3) мектеп оқушылары мен жасөспiрiмдердiң денсаулығы;

4) жол-көлiк қауiпсiздiгi;

5) төтенше жағдайлар (бұдан әрi - ТЖ) кезiнде шұғыл медициналық-құтқару көмегi;

6) туберкулезге, АИТВ/ЖИТС-ке қарсы күрес;

7) аса қауiптi инфекциялардың профилактикасы мәселелерi бойынша сектораралық кiшi бағдарламаларды әзiрлеу және енгiзудi көздейтiн өмiр сүру және еңбек жағдайларының қауiпсiздiк деңгейiн арттыруда және қоғамдық денсаулықты жақсартуда мемлекеттiк, қоғамдық және бизнес құрылымдардың өзара iс-қимылын күшейту;

дене тәрбиесiн және спортты дамытудың салалық бағдарламасын әзiрлеу;

қоғамдық денсаулық сақтауды жақсарту мәселелерi бойынша бағдарламаны iске асыру тиiмдiлiгiнiң мониторингi мен бағалау жүйесiн әзiрлеу жоспарланып отыр.

Өмiр сүру және еңбек жағдайларының қауiпсiздiк деңгейiн арттыру мақсатында:

денсаулықты сақтау, оның iшiнде еңбек қауiпсiздiгi мәселелерi жөнiндегi нормативтiк құқықтық базаны жетiлдiру;

қоршаған және өндiрiстiк ортаның халықтың денсаулығына терiс әсерiн төмендету;

ұйым қызметкерлерiнiң саламатты өмiр салтын (бұдан әрi - СӨС) жүргiзудi қамтамасыз етуге жұмыс берушiлердiң уәждемесiн қалыптастыру, сондай-ақ жұмыс берушiлерге қызметкерлердiң профилактикалық тексеруден уақтылы өтуiне жауапкершiлiктi бекiту;

өнеркәсiптiк кәсiпорындар жанынан үлгiлiк медициналық пункттердi құруды және дамытуды қоса алғанда, қызметкерлердiң денсаулығын қолдау жөнiндегi инфрақұрылым құру және оны дамыту;

қоршаған ортаның ластануының халық денсаулығына әсерiн оларды жою бойынша шараларды қабылдау үшiн зерделеу;

жобалық материалдарды әзiрлеу кезiнде жер учаскесiн беру, экологиялық қауiптi азайту және халық денсаулығы үшiн қолайсыз әсердiң алдын алу мақсатында жаңа өндiрiстер үшiн аумақты санитариялық-гигиеналық бағалауды белгiлеу кезеңiнен бастап қауiптердi бағалау жүйесiн енгiзу көзделiп отыр.

Денсаулық сақтау мәселелерi бойынша сектораралық кiшi бағдарламалар

Саламатты өмiр салты және мiнез-құлық факторларына негiзделген әлеуметтiк мәнi бар аурулардың деңгейiн төмендету

Мақсаты: қауiптiң мiнез-құлық факторларын бақылаудың алдын алу және күшейтуге жүйелi және кешендiк ұстаным арқылы саламатты өмiр салтын қалыптастыру.

Мiндеттерi:

1) қоғамда темекi шегудiң әлеуметтiк жағымсыз имиджiн жасау;

2) саламатты өмiр салтын қалыптастыруда үкiметтiк емес ұйымдардың және бизнес-қоғамдастықтың қатысуын жандандыру;

3) алкогольдi шектен тыс тұтынудың, активтi және пассивтi темекi шегудiң және есiрткiнi тұтынудың салдарлары туралы халықтың хабардар болуын арттыру;

4) темекi бұйымдары мен алкогольдi шектен тыс тұтынуды төмендету;

5) халықты спорттық-бұқаралық iс-шаралармен қамтуды ұлғайту.

Нәтижелер көрсеткiштерi:

кемiнде 30 минут дене шынықтырумен шұғылданатын адамдардың үлесiн 2013 жылға қарай 18 %-ға дейiн, 2015 жылға қарай 24,9 %-ға дейiн (2009 ж. - 14%) арттыру.

темекiнi тұтынудың таралуын 2013 жылға қарай 19,5 %-ға дейiн, 2015 жылға қарай 18,2 %-ға дейiн (2009 ж. - 21,4%) төмендету.

алкогольдi шектен тыс тұтынудың таралуын 2013 жылға қарай 15 %-ға дейiн, 2015 жылға қарай 14 %-ға дейiн (2009 ж. - 16,9%) төмендету.

Қол жеткiзу жолдары мен тиiстi шаралар

СӨС туралы халықтың хабардар болуын арттыру, медициналық, әлеуметтiк қызметкерлер мен журналистердiң күшiн жұмылдыру арқылы жүзеге асырылатын болады. Бұл үшiн мынадай медициналық бағдарламаларды жетiлдiру жоспарланады: проблемалардың өзектiлiгiн, көшбасшылар мен елдiң атақты адамдарының, денсаулық сақтау, мәдениет, спорт, бiлiм салаларының көрнектi қайраткерлерiнiң қатысуын, темекi шегудiң, алкогольдi шектен тыс тұтыну мен есiрткiлердi пайдаланудың алдын алу мен одан емдеудiң жаңа технологияларын танымал етудi ескере отырып тақырыптар әзiрлеу. Бұдан басқа, медициналық теле және радиобағдарламалар шығару, медициналық бағдарламаларды көруге ең қолайлы уақытта көрсету жоспарлануда.

СӨС қалыптастыруда ҮЕҰ мен бизнес-құрылымдардың қатысуын жандандыру үшiн мемлекеттiк әлеуметтiк тапсырыс берiп, саламатты өмiр салтын қалыптастыруда оларды белсендi қатыстыру жоспарлануда. Бұдан басқа, жұмыс берушiлердiң азаматтардың денсаулығын сақтау мәселелерiнде кәсiпорындар мен ұйымдардың қызметкерлерiн дене шынықтыру-сауықтыру және спорттық қызметтермен қамтамасыз етудi қоса алғанда, корпоративтiк әлеуметтiк жауапкершiлiгiн арттыру жоспарлануда.

Темекi бұйымдарын тұтынуды төмендету мақсатында темекi бұйымдарына акциздердi кезең-кезеңмен арттыру; дамыған елдердiң тәжiрибесi бойынша темекi бұйымдарын сату ережелерiн жетiлдiру; темекi индустриясы тарапынан жанама жарнамаға тыйым салу сияқты экономикалық шаралар қабылданатын болады.

Темекi шекпейтiндердiң таза ауаға құқығын қорғауды қамтамасыз ету үшiн қоғамдық орындарда темекi шегуге тыйым салу аймағын кеңейту (қоғамдық көлiк аялдамалары, көпшiлiк демалуға арналған қоғамдық орындар ашу) жоспарлануда. Темекi шегудiң зияны туралы халықты ақпараттандыру жөнiндегi, оның iшiнде темекi бұйымдарында ескертпе жазу алаңының көлемiн ұлғайту, сондай-ақ графикалық бейнелеу мен пиктограммаларды әзiрлеу және енгiзу арқылы жұмыстар жалғасатын болады.

Бұдан басқа, халықтың арасында, әсiресе БМСК деңгейiнде темекi шегудiң профилактикасы жөнiнде медицина қызметкерлерiнiң жұмысын күшейту; темекi бұйымдарын тұтынудан бас тартқысы келетiндердi қолдау, оның iшiнде темекiнi тастағысы келгендерге медициналық-психологиялық көмек жүйесiн ұйымдастыру; темекiнi тастағысы келгендерге өңiрлiк және ұлттық телефон желiлерiн ұйымдастыру бойынша медицина қызметкерлерiнiң, әлеуметтiк қызметкерлердiң жұмысын күшейту жоспарлануда.

Алкоголь мен есiрткiнi шамадан тыс тұтынуды мынадай бiрнеше бағыттарда: экономикалық шараларды қолдану жолымен: алкоголь өнiмдерiне салықты кезең-кезеңмен жоғарылату; қол жетiмдi бағалар бойынша дәстүрлi ұлттық сусындарды (қымыз, шұбат және т.б.) iске асыру және өндiрiс жөнiнде шағын бизнестi дамытуды басымды қолдау, сондай-ақ өндiрiлетiн алкоголь өнiмдерiн бақылау мен сапасын реттеу және Қазақстан Республикасының аумағында алкоголь өнiмдерiн заңсыз өндiру және контрабандалық алкоголь бұйымдарының әкелiнуiне бақылауды күшейту жөнiнде нормативтiк құқықтық базаны жетiлдiру жолымен төмендету жоспарлануда.

Алкоголь мен нашақорлықты шектен тыс тұтынуды төмендету үшiн алкогольге және нашақорлыққа қарсы насихаттауды жүйелi жүргiзуге арналған мынадай жағдайлармен қамтамасыз етiлетiн болады:

қоғамда алкоголь сусындарын шектен тыс тұтынуды және есiрткi тұтынуды қабылдамау жағдайын, бұқаралық ақпарат құралдарын (бұдан әрi - БАҚ) қамти отырып қалыптастыру;

алкоголь сусындарына жасырын және оның жанама түрлерiн қоса алғанда, жарнамаға толық тыйым салу;

алкоголь және есiрткiнi тұтынудың зардаптары туралы халықты ақпараттандыру, өз денсаулығына, әсiресе балалар, жасөспiрiмдер және жастарда жауапты қатынасты оқыту және қалыптастыру;

алкогольге қарсы және есiрткiге қарсы профилактикалық бағдарламалар әзiрлеу және енгiзу;

IIМ жүйесiнiң кәмелетке толмаған балалар iстерi жөнiндегi инспекторларымен ақпараттық-әдiстемелiк жұмыс жүргiзу;

IIМ қызметкерлерiн (полицейлер, учаскелiк инспекторлар) алкогольдi (есiрткiлiк, уыттылық) мас болу күйiндегi тұлғаларға қатысты қабылданатын шараларға сараланған тәсiлдерге оқыту.

Халықты спорттық-бұқаралық iс-шаралармен қамтуды ұлғайту үшiн дене белсендiлiгi, спорт және белсендi демалыспен айналысу үшiн инфрақұрылымды дамыту; қол жетiмдi спорттық-сауықтыру объектiлерiн құру; саябақ және ойын алаңдарының жағдайын жақсарту жоспарлануда. Халықты ақпараттық-бiлiм беру бағдарламаларын БАҚ-қа орналастыру арқылы ақпараттандыру арқылы дене тәрбиесi және спортпен айналысуға халықтың уәждемесiн арттыру бойынша жұмыс жалғасатын болады. Дәстүрлi спорттық шараларды, ұлттық спорт түрлерi мен ұлттық ойындарды БАҚ-ты тарта отырып, халықтың барлық топтарын қатыстырып республика ауқымында өткiзу, сондай-ақ, халықтың дене шынықтырумен және спортпен айналысу уәждемесi факторы ретiнде жоғары жетiстiктi спортты дамыту үшiн жағдай жасау жоспарлануда.

Халықтың барлық топтары арасында спортпен айналысу және дене белсендiлiгiне жағдай жасайтын және көтермелейтiн тұлғалар мен ұйымдарды ынталандыру дене белсендiлiгiнiң таралуына ықпал ететiн маңызды фактор болып табылады. Бұл үшiн азаматтардың денсаулығын сақтау мәселелерiнде кәсiпорындар мен ұйымдардың қызметкерлерiн дене тәрбиесi-сауықтырушылық және спорттық қызмет көрсетулермен қамтамасыз етудi қоса алғанда, жұмыс берушiлердiң корпоративтiк әлеуметтiк жауапкершiлiгiн арттыру қажет.

Дұрыс тамақтану

Мақсаты: халықтың дұрыс тамақтануын қамтамасыз ету және тамақтануға байланысты аурулардың профилактикасы.

Мiндеттер:

балалар, ұрпақты болу жасындағы әйелдер, жүктi және емшек сүтiмен қоректендiретiн әйелдердiң тамақтануын жақсарту;

халықты қауiпсiз және дұрыс тамақ өнiмдерiмен орнықты жабдықтауды қамтамасыз ету;

дұрыс тамақтану туралы халықты хабардар ету;

халықтың тамақтануына мониторинг, бақылау және зерттеу жүргiзу.

Нәтижелер көрсеткiштерi:

темiр тапшылығы анемиясымен сырқаттанушылықты 100 мың адамға шаққанда 2013 жылға қарай 2 221-ге дейiн, 2015 жылға қарай 2 082,0-ге дейiн (2009 ж. - 2 314,0) төмендету;

артық дене салмағының таралуын 2013 жылға қарай 33 %-ға дейiн, 2015 жылға қарай 30 %-ға дейiн (2009 ж. - 35,3%) төмендету.

Қол жеткiзу жолдары мен тиiстi шаралар

Әр жастағы балалардың, ұрпақты болу жасындағы, жүктi және емшек сүтiмен қоректендiретiн әйелдердiң тамақтануын жақсарту.

Болашақ аналардың бала көтергенге дейiнгi және жүктiлiк уақытында барабар тамақтануын қамтамасыз ете отырып, ұрықтың оңтайлы қоректенуiне мүмкiндiк беру.

Емшек сүтiмен қоректендiрудi қорғауды, насихаттауды және қолдауды қамтамасыз ету және нәрестелер мен кiшi жастағы балаларды барабар қосымша тамақтандыруды уақтылы енгiзу.

Жергiлiктi шикiзат өнiмдерiн пайдаланып балаларға арналған  және емдеу-профилактикалық тамақ өнiмдерiн шығару бойынша өндiрiстi ұйымдастыру.

Балалар үйлерiнде, мектепке дейiнгi мекемелер мен мектептерде дұрыс тамақтану және тамақ өнiмдерiнiң қауiпсiздiгi стратегиясын дамытуды қамтамасыз ету.

Халықты қауiпсiз және дұрыс тамақ өнiмдерiмен орнықты жабдықтауды қамтамасыз ету.

Қаныққан майлар мен трансмайлы қышқылдар, жай қант пен тұзды төмендетiп, құрамында жоғары деңгейлi дәрумендер, минералдар, микроэлементтер және тамақ талшықтары бар өнiм шығаруды кеңейту.

Негiзгi тамақ өнiмдерiн микронутриенттермен тиiстi байыту және қосымша тамақтану үшiн өнiмдердi әзiрлеудi қамтамасыз ету.

Тамақ өнiмдерiнiң қауiпсiздiгiне бақылау жүйесiнiң талаптарын күшейту және жетiлдiру арқылы қоғамдық және мемлекеттiк мекемелерде (қоғамдық тамақтану жүйесi, балалар және мектепте тамақтану, аурухана, әскери мекемелер және т.б.) тамақ өнiмдерiнiң құнарлылық сапасын жақсарту және қауiпсiздiгiн арттыру.

Тамақ өнiмдерi тұтынудың ұсынылған шамасына сәйкес келетiн тамақ өнiмдерi мен сусындардың қаржылық қолжетiмдiлiгiне әсер ету үшiн экономикалық әдiстердi (салықтар, субсидиялар) пайдалану мүмкiндiгiн зерделеу.

«Фермадан үстелге дейiн» қағидаты пайдаланылатын тамақ өнiмдерiнiң қауiпсiздiгiн қамтамасыз етудiң салааралық жүйесiн және Соdех Аlimentarius-ке сәйкес келетiн қауiптi талдау тетiктерiн бекiту.

Тамақ өнiмдерiне және оларды өндiруге, санитариялық ережелер мен нормаларға, тамақ өнiмiнiң қауiпсiздiгiн бақылау жүйесiндегi басқа нормативтiк құжаттарға арналған ұлттық стандарттарды халықаралық талаптарға сәйкестендiру.

Халықты дұрыс тамақтану туралы хабардар ету

Жалпы алғанда халыққа және осал топтарға арналған тамақ өнiмдерiн тұтыну жөнiндегi ұсынымдар әзiрлеу.

Халықтың әртүрлi топтарының дұрыс тамақтану, тамақ өнiмдерiнiң қауiпсiздiгi және қолжетiмдi БАҚ-ты тарта отырып, тұтынушылардың құқықтары саласында бiлiм деңгейiн және хабардар болуын арттыруға бағытталған көпдеңгейлi қоғамдық және коммуникациялық науқандар өткiзу.

Тұтынушылардың өнiмнiң сипаттарын жақсы түсiнуi, сапалы тамақ өнiмдерiн таңдауды қолдау мен тағам өнiмдерiн қауiпсiз сақтау және дайындауға жәрдемдеу үшiн тамақ өнiмдерiнiң анық таңбалануын көтермелеу.

Халықтың тамақтануына мониторинг, бағалау және зерттеу жүргiзу:

тамақтану жағдайына, тамақ өнiмдерiнiң қолжетiмдiлiгi мен оларды тұтыну, сондай-ақ әртүрлi жас және әлеуметтiк-экономикалық топтарда микронутриеттер тапшылығының профилактикасы бағдарламалары мониторингiнiң, оның iшiнде емшек сүтiмен қоректендiру және ерте жастағы балаларды қосымша тамақтандыру мониторингiнiң мемлекеттiк жүйесiн құру;

тағамдық уыттыинфекцияларды қадағалау жүйесiн және әртүрлi азық-түлiк тiзбегiнде микробиологиялық және химиялық қауiптер мониторингi жүйесiн жетiлдiру. Тамақтанудың толық рационына химиялық және биологиялық бөгде заттардың қосылыстарымен ластануын бағалау үшiн тұрақты түрде зерттеулер жүргiзу;

негiзгi азық-түлiк заттарындағы физиологиялық тұтынудың өңiрлiк нормаларын және халықтың жекелеген топтары үшiн олардың денсаулығын, климаттық-географиялық, экологиялық және өңiрдiң этникалық ерекшелiктерiн ескере отырып энергияны түзету;

әлеуметтiк мәнi бар алиментарлық-тәуелдi аурулардың профилактикасына бағытталған кешендi бағдарламалар мен стратегияларды әзiрлеу, iске асыру, мониторингi және бағалау, тамақтану және тамақ өнiмдерiмен негiзделген аурулар ауыртпалығын төмендету.

Мектеп оқушылары мен жасөспiрiмдердiң денсаулығы

Мақсаты: балалар мен жасөспiрiмдердiң тәни және психологиялық денсаулығын қалыптастыру.

Негiзгi мiндеттер:

Балалар мен жасөспiрiмдердiң психологиялық және тәни денсаулығы проблемаларына кешендi ұстанымды қамтамасыз ету;

бiлiм беру ұйымдарында денсаулық үшiн қолайлы және қауiпсiз қоршаған ортаны құру;

мектеп оқушыларына дене шынықтырумен айналысуға жағдай мен мүмкiншiлiк жасау;

тұтас жүйенi дамыту - физикалық ортаны сақтауға, оқушының тәни және психикалық денсаулығын нығайтуға, СӨС ұстануға, валеологиялық сауаттылықты қалыптастыруға бағытталған мектеп медицинасы қызметiн (бұдан әрi - ММҚ) құру;

мектеп оқушылары мен жастардың арасында есiрткiлердi тарату мен тұтынуға, темекi шегуге және алкогольге қарсы тиiмдi iс-қимылды қамтамасыз ету;

балалар мен жасөспiрiмдердi теңгерiмдi және қауiпсiз тамақпен қамтамасыз ету.

Нәтижелер көрсеткiштерi:

14 жасқа дейiнгi балалар арасында сүйек-бұлшық ет жүйесiнiң ауруымен сырқаттанушылықты тиiстi 100 мың адамға шаққанда 2013 жылға қарай 1 194-ке дейiн, 2015 жылға қарай 1 190-ға дейiн (2009 ж. - 1 196) және 15-17 жас аралығындағы жасөспiрiмдер арасында тиiстi 100 мың адамға шаққанда 2013 жылға қарай 2 295,1-ге дейiн, 2015 жылға қарай 2 992-ге дейiн (2009 ж. - 2 997,1) төмендету;

15-17 жас аралығындағы жасөспiрiмдер арасында ЖЖБИ сырқаттанушылықты 2013 жылға қарай 8,3-ке дейiн, 2015 жылға қарай 8,0-ге дейiн (2009 ж. - 8,5) төмендету. Маркер ретiнде мерез алынды;

14 жасқа дейiнгi балалардың арасында психикалық белсендi затты тұтынудың салдарынан психологиялық және мiнез-құлықтық бұзылулармен сырқаттанушылықты тиiстi 100 мың адамға шаққанда 2013 жылға қарай 13,1-ге дейiн және 2015 жылға қарай 12,5-ке дейiн, 15-17 жас аралығындағы жасөспiрiмдер арасында тиiстi 100 мың адамға шаққанда 2013 жылға қарай 563-ке дейiн және 2015 жылға қарай 560-қа дейiн (2009 ж. - 14 жастағы балалар - тиiстi 100 мың адамға шаққанда 13,5, 15-17 жас аралығында - тиiстi 100 мың адамға шаққанда 564,8) төмендету;

15-17 жастағы балалардың арасындағы суицидтi 2013 жылға қарай 23,8-ге дейiн және 2015 жылға қарай тиiстi 100 мың адамға шаққанда 22,0-ге дейiн (2009 ж. - тиiстi 100 мың адамға шаққанда 24,5) төмендету.

Қол жеткiзу жолдары мен тиiстi шаралар

Мектеп оқушыларының тәни және психикалық денсаулығын қалыптастыру жөнiндегi қолданыстағы және жаңадан әзiрленген бағдарламаларды жетiлдiру үшiн басқарылатын себептерден балалар мен жасөспiрiмдердiң сырқаттануына және өлiм-жiтiмiне талдау жүргiзу.

Мына:

үй-жайларды, ойын алаңдарын тиiсiнше жоспарлау және жалпы бiлiм беретiн мектептерге қойылатын санитариялық нормалар мен ережелерге, сондай-ақ құрылыс нормалары мен ережелерiне сәйкес мектеп жиһазын қоса алғанда қазiргi заманғы мектеп жабдықтарымен қамтамасыз ету;

оқушылар үшiн олардың ең жоғары тәни, психикалық және әлеуметтiк әлеуетiн iске асыру және олардың жеке сезiмдерiн арттыру, оқушылардың жеке басын қалыптастыру үшiн мүмкiндiктер жасау;

оқушылар арасында, оқушылар мен мектеп персоналы арасында, сондай-ақ мектеп, үй және қоғам арасында психологиялық қолайлы атмосфера орнату;

денсаулық пен қоршаған ортаны қорғау бойынша оң шешiмдер қабылдау үшiн дағдыларды қалыптастыру жөнiнде бiлiм берудi қамтамасыз ету жолымен денсаулыққа қолайлы қоршаған ортаны қалыптастыру.

Тұтас жүйенi - физикалық ортаны сақтауға, оқушының және бүкiл қоғамның денсаулығын нығайтуға, СӨС жүргiзуге уәждеменi, медициналық сауаттылықты қалыптастыруға бағытталған ММҚ-ны дамыту;

мектеп медицинасы шеңберiнде мектеп психологтары мен әлеуметтiк педагогтарға арналған кешендi бағдарлама әзiрлеу және енгiзу;

мектеп медицинасының қызметiн регламенттейтiн нормативтiк құқықтық құжаттарды әзiрлеу;

әр оқушының тәни, психикалық және әлеуметтiк саулығын сақтау жөнiндегi үдерiстi оңтайландыру үшiн оқушыларды, педагогтар мен ата-аналарды түрлi деңгейлiк, саралап оқыту жүйесiн дамыту.

Мына:

есiрткiнi қолданумен байланысты қайтымсыз салдарлар туралы балалардың, жасөспiрiмдердiң, жастардың хабардар болу деңгейiн арттыру;

есiрткiнiң профилактикасы жөнiндегi бағдарламаларды ведомствоаралық деңгейде әзiрлеу және енгiзу;

«тең-теңiмен» қағидаты бойынша ерiктiлер қозғалысын одан әрi дамыту (балалардың, жасөспiрiмдердiң, жастардың арасында жауапкершiлiк дағдысын, құрбыларының қысымына қарсы тұра бiлу, есiрткiден бас тарта бiлу, өмiр сүру дағдысын ұстану негiзiнде интерактивтi оқу өткiзу жолымен дұрыс шешiм қабылдай бiлу);

әдiстемелiк және ақпараттық-бiлiм беру материалдарын әзiрлеу;

спорт алаңдарын, балалар клубтарын, үйiрмелердi, секцияларды, аула клубтарын, жазғы лагерьлердi дамыту және қолжетiмдiлiгiн арттыру, балама қозғалыстарды дамыту (велосипедтер, роликтер, стритбол, скейтбордтар және т.б.) арқылы балалардың, жасөспiрiмдердiң, жастардың бос уақытын тиiмдi ұйымдастыруды қамтамасыз етуге ықпал ету;

балалардың, жасөспiрiмдер мен жастардың жеке және әлеуметтiк проблемаларын жеңуде психоәлеуметтiк қолдау жүйесiн дамыту және жетiлдiру;

жастар үшiн денсаулық және анонимдiк консультациялар орталықтарын дамыту, сенiм телефондарының жұмысы жетiлдiру арқылы есiрткiнiң, темекi шегу мен алкогольдiң мектеп оқушылары мен жастар арасында таралуы мен қолданылуына қарсы тиiмдi iс-қимылды қамтамасыз ету.

Жол-көлiк қауiпсiздiгi

Мақсаты: жол-көлiк жарақаттанушылығы мен одан болатын өлiм-жiтiмдi төмендету.

Негiзгi мiндет: халық пен жол қозғалысына қатысушылардың арасында заңға құлықтылықтың және жол қозғалысы саласында құқық бұзушылыққа келеңсiз қатынастардың стереотиптерiн қалыптастыруға бағытталған профилактикалық және ақпараттық жұмыстардың кешендi жүйесiн құру.

Нәтижелер көрсеткiштерi:

2013 жылға қарай ЖКО нәтижесiнде қайтыс болғандардың санын 2009 жылғы деңгейден (2 898 адам) 10 %-ға, 2015 жылға қарай 14 %-ға төмендету.

2013 жылға қарай зардап шегушiлерiмен ЖКО-ның санын 2009 жылғы деңгейден (14 788 адам) 8 %-ға, 2015 жылға қарай 10 %-ға қысқарту.

Қол жеткiзу жолдары мен тиiстi шаралар

Жол қозғалысына қатысушылардың құқықтық танымын арттыру және қауiптi мiнез-құлқының алдын алу мақсатында жол қозғалысы қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету мәселесi бойынша әлеуметтiк роликтер, ақпараттық-талдау телевизиялық бағдарламаларды шығару, жол қозғалысы қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету мәселелерi бойынша республикалық журнал басып шығару арқылы қауiпсiз жол қозғалысын қамтамасыз ету саласында профилактика және халықпен ақпараттық жұмыс iстеу жүйелiлiгiнiң тиiмдiлiгiн арттыру және қамтамасыз ету жоспарлануда.

Жол қозғалысы саласындағы нормалар мен ережелердi сақтау деңгейiн арттыру, Жол қозғалысы ережелерiн бұзуды тiркеудiң автоматтандырылған жүйесiн енгiзу есебiнен жол қозғалысын қадағалауды жетiлдiру, жолдағы авариялық-қауiптi учаскелердi жою жөнiндегi жұмыстар жалғасатын болады. Жол қозғалысын ұйымдастыруда қазiргi заманғы әдiстер мен құралдарды қолдану, жол-көлiк оқиғаларының (бұдан әрi - ЖКО) автоматтандырылған ақпараттық-iздестiру жүйесiн әзiрлеу және енгiзу, сондай-ақ, республикалық маңызы бар жолдарды жол қозғалысын басқарудың интеллектуалды көлiк жүйелерiмен жарақтандыру жоспарлануда.

Төтенше жағдайлар кезiндегi шұғыл медициналық-құтқару көмегi

Мақсаты: табиғи және техногендiк сипаттағы төтенше жағдайлар кезiнде зардап шеккендер арасындағы қайтымсыз шығындарды төмендету.

Негiзгi мiндетi: табиғи және техногендiк сипаттағы ТЖ кезiнде шұғыл медициналық көмек көрсетудi жетiлдiру.

Нәтижелер көрсеткiштерi:

шұғыл медициналық-құтқару көмегiн көрсету аймағындағы тас жолдарда ЖКО нәтижесiнде қайтыс болғандар санын 2013 жылға қарай 23 %-ға дейiн және 2015 жылға қарай 16 %-ға дейiн төмендету (2009 ж. - 26%);

келу уақытын және шұғыл медициналық-құтқару көмегiн көрсетудiң басталуын ЖКО туралы дабыл келiп түскен сәттен бастап 30 минутқа дейiн қысқарту.

Қол жеткiзу жолдары мен тиiстi шаралар

Кәсiптiк медициналық авариялық-құтқару құралымдарын құруды және жарақтандыруды қоса алғанда, апаттар медицинасы қызметiн материалдық-техникалық жарақтандыруды жетiлдiру арқылы төтенше жағдайлар кезiнде шұғыл медициналық көмек көрсетудiң тиiмдi жүйесiн ұйымдастыру: Алматы - Көкшетау трассасында 12 трассалық медициналық-құтқару пунктiн (бұдан әрi - ТМҚП) және «Батыс Еуропа - Батыс Қытай» трассасының қазақстандық бөлiгiнде 28 ТМҚП құру; апаттар медицинасы қызметiн аэромобильдi госпитальмен жабдықтау; апаттар медицинасы қызметiн көп бейiндi ұтқыр госпитальмен жабдықтау; ТЖ қызметiнiң медицина және құтқару құрылымдарын санитариялық тiкұшақтармен және реанимобильдермен жарақтандыру.

Пенитенциарлық жүйеде туберкулез бен АИТВ/ЖИТС профилактикасы

Мақсаты: пенитенциарлық жүйеде туберкулезбен және АИТВ/ЖИТС-пен сырқаттанушылық пен өлiм-жiтiм деңгейiн төмендету.

Негiзгi мiндеттер:

қылмыстық-атқару жүйесi (бұдан әрi — ҚАЖ) мекемелерiнде туберкулезбен және АИТВ/ЖИТС-пен ауыратын науқастарға медициналық көмек көрсетудi жетiлдiру;

пенитенциарлық жүйе контингентiн туберкулез бен АИТВ/ЖИТС таралу мәселесi бойынша ақпараттандыруды арттыру.

Нәтижелер көрсеткiштерi:

түрмедегi 100 мың адамға шаққанда сотталғандар арасында туберкулезбен сырқаттанушылық көрсеткiшiн 2013 жылы 643-ке дейiн, 2015 жылы 642,9-ға дейiн (2009 жылы - 643,9) төмендету;

1000 адамға шаққанда бас бостандығынан айыру орындарындағы адамдар арасында жалпы өлiм-жiтiмдi 2013 жылы 2,89-ға дейiн және 2015 жылы 2,8-ге (2009 жылы - 2,91) төмендету;

2015 жылға қарай сотталғандар арасында АИТВ жұқтырғандардың таралу деңгейi 5 %-дан аспауы тиiс.

Қол жеткiзу жолдары мен тиiстi шаралар

Тергеудегi және сотталған адамдарды медициналық қамтамасыз етудi жақсарту жөнiндегi iс-шараларды үйлестiру мақсатында жоғары деңгейдегi ведомствоаралық жұмыс тобын құрып, оның құрамына Қазақстан Республикасы Парламентiнiң депутаттарын, мүдделi министрлiктер мен ведомстволардың (Қазақстан Республикасы Әдiлет министрлiгi, Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтiк қорғау министрлiгi, Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлiгi, Қазақстан Республикасы Iшкi iстер министрлiгi, Бас прокуратура, Астана, Алматы қалаларының, облыстардың әкiмдерi) бiрiншi басшыларын енгiзу жоспарлануда.

ҚАЖ мекемелерiнде туберкулезбен және АИТВ/ЖИТС-пен ауыратын науқастарға медициналық көмектi жақсарту үшiн мыналар жоспарлануда: қажеттi медициналық жабдықтар сатып алу арқылы ҚАЖ емдеу-профилактикалық мекемелерiн материалдық-техникалық жарақтандыру деңгейiн арттыру; пенитенциарлық жүйенiң туберкулезге қарсы мекемелерiне күрделi жөндеу жүргiзу; медициналық және медициналық емес бейiн мамандары үшiн кәсiби стандарттарды әзiрлеу.

Туберкулездiң, АИТВ/ЖИТС-тiң таралу мәселелерi бойынша пенитенциарлық жүйедегi адамдар арасында ақпараттық-түсiндiру жұмысы үшiн мыналар жоспарлануда:

туберкулез, АИТВ/ЖИТС таралуының алдын алу жөнiндегi ақпараттық материалдарды басып шығару және тарату;

ҚАЖ медициналық қызметiне тартылған медициналық және медициналық емес бейiн мамандары үшiн ақпараттық-әдiстемелiк сүйемелдеудi қамтамасыз ету;

пенитенциарлық жүйедегi адамдар арасында әлеуметтiк мәнi бар аурулардың таралуының алдын алу мақсатында үкiметтiк емес сектордың әлеуметтiк қызметкерлерi мен психологтарды тарту.

Бұдан басқа, қамау орындарында АИТВ/ЖИТС профилактикасы бағдарламаларын iске асыру және бас бостандығынан айыру орындарынан босатылған тұлғаларға әлеуметтiк қолдау көрсету бағдарламаларын жүргiзу жалғасатын болады. Емдеу аяқталмаған, бас бостандығынан айыру орындарынан босатылған, туберкулезбен ауыратын науқас адамдарды iздестiру және емдеудi жалғастыру тетiктерiн реттейтiн нормативтiк құқықтық актiлер әзiрленетiн болады. Қазақстан Республикасының қылмыстық-атқару жүйесiндегi наркологиялық жағдайдың мониторингi мен бағалау жүйесiн құру жоспарлануда.

Аса қауiптi инфекциялардың (конго-қырым геморрагиялық қызбасы (бұдан әрi - КҚГҚ) профилактикасы

Мақсаты: халықтың КҚГҚ-мен сырқаттанушылығын төмендету.

Негiзгi мiндетi: кенеге қарсы iс-шаралар кешенiн жоспарлы түрде және уақтылы өткiзу.

Нәтижелер көрсеткiшi: КҚГҚ-мен сырқаттанушылықты 100 мың адамға шаққанда 0,2-ден аспайтын деңгейде ұстау.

Қол жеткiзу жолдары және тиiстi шаралар

КҚГҚ-мен сырқаттанушылықты төмендету мақсатында тиiстi профилактикалық шаралар кешенi жетiлдiрiлетiн болады, оның барысында эндемиялық өңiрлерде мал бастарына және малдың қора-жайларына кенеге қарсы өңдеу жүргiзу, сондай-ақ КҚГҚ бойынша қолайсыз елдi мекендердiң айналасына санитариялық-қорғау аймақтарын құру жоспарлануда.

Республиканың КҚГҚ бойынша эндемиялық аумақтарында кенеге қарсы өңдеу жүргiзудiң бiрыңғай әдiснамасын әзiрлеу жоспарлануда. Бұдан басқа, КҚГҚ-ны жұқтыру жолдары және алдын алу шаралары туралы халық арасында санитариялық-түсiндiру жұмысын күшейту жөнiндегi iс-шаралар жалғасатын болады.

5.2. Негiзгi әлеуметтiк мәнi бар аурулардың және жарақаттардың профилактикалық iс-шараларын, скринингтiк зерттеулерiн күшейту, диагностикасын, емдеу мен оңалтуды жетiлдiру

Бағдарлама шеңберiнде перинаталдық медицинаны дамыту, акушериялық-гинекологиялық және педиатриялық қызметтер арасында өзара iс-қимылды жақсарту, босандыру және балаларға арналған ұйымдарды қазiргi заманғы емдеу-диагностикалау аппаратурасымен жарақтандыруды жалғастыру, дәрiлiк заттармен қамтамасыз етудi жақсарту, кадрларды даярлау жүйесiн жетiлдiру, неонаталдық технологияларды белсендi енгiзу жоспарлануда.

Сондай-ақ тұқым қуалайтын және жүре пайда болған ауруларды ерте анықтауға, оларды уақтылы емдеуге, асқынуға, мүгедектiкке және өлiм-жiтiмге алып келетiн ауыр аурулардың дамуын тоқтатуды қамтамасыз етуге мүмкiндiк беретiн, олардың жас, физиологиялық ерекшелiктерiне және ДДҰ ұсынымдарына негiзделген халықтың нысаналы топтарына арналған ұлттық скринингтiк бағдарламалар кешенi әзiрленедi және енгiзiледi.

Осы бағдарламаның шеңберiнде негiзгi әлеуметтiк мәнi бар аурулар мен жарақаттарды: жүрек қан-тамыр ауруларын, онкопатологияларды, туберкулездi, АИТВ-ны, психиатриялық ауруларды, эндокриндiк ауруларды (диабет), сондай-ақ жарақаттарды (жол және өндiрiстiк жарақаттар, күйiктер) диагностикалау, емдеу және оңалту әдiстерi жетiлдiрiлетiн болады. Көрсетiлген аурулар мыналармен сипатталу нәтижесiнде алынған:

таралуы жоғары және тез өрбитiн, қаралуы бойынша сырқаттанушылық құрылымында бiрiншi орындарды алады;

өлiм-жiтiм және мүгедектiкке шығу себептерi құрылымында елеулi үлесi бар;

ауру ағымының ауыртпалығы (сырқаттардың өмiр сүру сапасын төмендетедi, функциялық белсендiлiгiн шектейдi) және жағымсыз нәтиженiң жоғары ықтималдығы;

бәсекеге қабiлеттiлiктiң жаһандық индексiне елеулi әсер ету.

Халықтың жалпы санында егде адамдар үлесiнiң айтарлықтай артуының күтiлiп отырған үрдiсiн ескере отырып, геронтологиялық және гериатриялық медициналық көмек жетiлдiрiлетiн болады.

Мақсаты: халықтың денсаулығын одан әрi нығайту және негiзгi әлеуметтiк мәнi бар аурулар мен жарақаттардың деңгейiн төмендету.

Негiзгi мiндеттер:

1) азаматтардың ұрпақты болу денсаулығын және ана мен бала денсаулығын сақтауды нығайту;

2) аурулардың, оның iшiнде мүгедектiктiң профилактикасына тәсiлдердi жетiлдiру, скринингтiк зерттеулердi дамыту және СӨС-тi ынталандыру;

3) негiзгi әлеуметтiк мәнi бар аурулар мен жарақаттануларды диагностикалауды, емдеудi және оңалтуды жетiлдiру;

4) егде жастағы адамдарға көрсетiлетiн медициналық көмектi (геронтологиялық және гериатриялық көмек) жетiлдiру.

Нәтижелер көрсеткiштерi:

нәресте өлiм-жiтiмiнiң 1000 тiрi туылғандарға шаққанда 2013 жылға қарай 14,1-ге дейiн, 2015 жылға қарай 12,3-ке дейiн (2009 ж. - 36,9) төмендеуi;

ана өлiм-жiтiмiнiң 100 мың тiрi туылғандарға щаққанда 2013 жылға қарай 28,1-ге дейiн, 2015 жылға қарай 24,5-ке дейiн (2009 ж. - 29,2) төмендеуi;

мүгедектiкке бiрiншi рет шығудың 10 мың адамға шаққанда 2013 жылға қарай 28,4-ке дейiн, 2015 жылға қарай 28-ге дейiн (2009 ж. - 29,4) төмендеуi;

қанайналым жүйесiнiң ауруларынан өлiм-жiтiмнiң 100 мың адамға шаққанда 2013 жылға қарай 374,8-ге дейiн, 2015 жылға қарай 353,9-ға дейiн (2009 ж. - 416,4) төмендеуi;

онкопатологиядан өлiм-жiтiмнiң 100 мың адамға шаққанда 2013 жылға қарай 99,5-ке дейiн, 2015 жылға қарай 95,8-ге дейiн (2009 ж. - 112,7) төмендеуi;

туберкулезден өлiм-жiтiмнiң 100 мың адамға шаққанда 2013 жылға қарай 12,0-ге дейiн, 2015 жылға қарай 11,6-ға дейiн (2009 ж. - 12,9) төмендеуi;

жарақаттанушылықтан өлiм-жiтiмнiң 100 мың адамға шаққанда 2013 жылға қарай 94,6-ға дейiн, 2015 жылға қарай 92,1-ге дейiн (2009 ж. - 108,4) төмендеуi;

15-49 жас аралығындағы жас тобында АИТВ инфекциясының таралушылығын 0,2-0,6 шегiнде ұстау.

Қол жеткiзу жолдары мен тиiстi шаралар

1. Азаматтардың ұрпақты болу денсаулығын және ана мен бала денсаулығын сақтауды нығайту мыналарды көздейдi:

1) ДДҰ-ның халықаралық стандарттарына сәйкес ана мен баланың денсаулығын сақтау (бұдан әрi - АБДС) қызметi ұйымдарында әйелдер мен балаларға мамандандырылған көмектiң және БМСК деңгейiнде көрсетiлетiн медициналық көмектiң сапасын, қолжетiмдiлiгiн және сабақтастығын арттыру:

қазiргi заманғы технологияларды пайдаланып, ұрықтың және жаңа туған нәрестелердiң туа бiткен және тұқым қуалайтын ауруларын диагностикалаудың скринингтiк бағдарламаларын жетiлдiру;

ғылыми дәлелдi медицина негiзiнде әзiрленген акушерия, неонатология және педиатрия бойынша (дамудың туа бiткен аномалияларын қосқанда) емдеу мен диагностикалаудың хаттамаларын және ДДҰ халықаралық стандарттарын енгiзу;

денсаулықты және толыққанды өсудi, дамуды және аурулардың профилактикасын қамтамасыз етуге арналған ДДҰ-ның халықаралық стандарттарына сәйкес БМСК деңгейiнде ерте жастағы балаларды (дамудың туа бiткен аномалиялары бар балаларды қосқанда) антеналдық күтудi және қадағалауды жетiлдiру;

АБДС ұйымдарының қызметiнде сапаны үздiксiз арттырудың қазiргi заманғы әдiстемесiн әзiрлеу және енгiзу;

АБДС қызметi ұйымдарында медициналық көмектiң мониторингi, бағалау және сабақтастық тетiктерiн жетiлдiру;

ДДҰ-ның енгiзiлген тиiмдi технологияларына сәйкес амбулаториялық-емханалық ұйымдардың және акушериялық және балалар стационарлары медицина қызметкерлерiнiң кәсiби деңгейiн арттыру;

балалар және босандыру ұйымдарын ДДҰ-ның енгiзiлген тиiмдi технологияларына сәйкес қазiргi заманғы медициналық жабдықтармен және медициналық мақсаттағы бұйымдармен жарақтандыру;

отбасында ерте жастағы балалардың өсуi мен дамуына оңтайлы күтiмдi қамтамасыз ету жөнiнде халықтың бiлiмдерiн арттыру;

мектеп жасындағы балаларға, әсiресе ауылдық жерлерде медициналық көмектi ұйымдастыру мен көрсетудi жақсарту;

медициналық көмектi психологиялық қолдаумен, жасөспiрiмдердiң құпиялылықпен және құқықтық консультациясымен ұштастыратын жасөспiрiмдер қызметiн дамыту;

АБДС қызметiн ақпараттық қамтамасыз етудi жетiлдiру;

2) халықаралық стандарттарға сәйкес ұрпақты болу денсаулығын нығайту жөнiнде тиiмдi тәсiлдердi әзiрлеу және енгiзу:

отбасын жоспарлау, оның iшiнде әйелдердi гравид алды (жүктiлiкке дейiн) дайындау, отбасын жоспарлау жөнiндегi ұлттық нұсқауды (ДДҰ нұсқауы негiзiнде) әзiрлеудi қамтитын қауiпсiз ана болуы, жасөспiрiмдер мен жастардың қауiпсiз жыныстық тәрбиесi жөнiнде қызметтер көрсетудiң тиiмдi жүйесiн құру және БМСК-ның медициналық персоналды және мамандандырылған көмектiң барлық деңгейiн отбасын жоспарлау жөнiндегi консультация беру дағдыларына оқыту;

дәлелдi медицина негiзiнде ұрпақты болу жүйесi аурулары профилактикасының, диагностикалау мен емдеудiң, андрологияны дамытуды қосқанда (ерлер денсаулығын нығайту), тиiмдi әдiстерiн әзiрлеу және енгiзу;

денсаулықтың гендерлiк көрсеткiштерiн статистикалық есепке алуды жетiлдiру.

2. Аурудың, оның iшiнде мүгедектiктiң профилактикасы жүйесiн кринингтiк зерттеулердi дамыту және СӨС-тi ынталандыру төмендегiлердi болжайды:

1) профилактикалық тексеруге арналған стандартталған, инновациялық тәсiлдердi әзiрлеу және енгiзу:

халықтың нысаналы топтары үшiн жыл сайын жалпы халық санының кемiнде 30 %-ын қамти отырып ұлттық скринингтiк бағдарламалар кешенiн әзiрлеу және енгiзу;

БМСК деңгейiнде СӨС-тi ынталандыру тетiктерiн әзiрлеу және енгiзу;

2) профилактикалық iс-шаралардың қолжетiмдiлiгiн және сапасын қамтамасыз ету:

дәрiгерге дейiнгi (SСОRЕ) және дәрiгерлiк скринингтiң халықаралық тиiмдi әдiстемелерiн енгiзу;

нысаналы топтардың ерекшелiктерiне сәйкес профилактикалық тексерудi жүргiзудiң хаттамалары мен стандарттарын әзiрлеу және енгiзу;

БМСК мамандарын профилактика және скрининг мәселелерi бойынша оқыта отырып, амбулаториялық-емхана ұйымдарын экспресс диагностикаға арналған аспаптармен жарақтандыру;

3) диспансерлiк байқау үшiн халықаралық стандарттарды және тиiмдi тәсiлдердi енгiзу:

дәлелдi медицинаға негiзделген диспансерлiк байқау жүргiзудiң хаттамалары мен стандарттарын әзiрлеу және енгiзу;

созылмалы ауруы бар науқастарға, оның iшiнде мүгедектерге (ересектер мен балалар) диспансерлiк бақылау әдiстемесiн жетiлдiру;

4) профилактикалық iс-шаралардың тиiмдiлiгiн бағалау жүйесiн енгiзу:

өткiзiлетiн профилактикалық iс-шаралардың тиiмдiлiгiн бағалаудың нысаналы индикаторлар жүйесiн әзiрлеу және енгiзу;

шығындардың тиiмдiлiгiн бағалау жүйесiн енгiзу және әзiрлеу.

3. Негiзгi әлеуметтiк мәнi бар аурулар мен жарақаттарды диагностикалауды, емдеу мен оңалтуды жетiлдiру:

1) диагностикалау мен емдеудiң кешендi бағдарламаларын әзiрлеу және енгiзу:

негiзгi әлеуметтiк мәнi бар ауруларды диагностикалау мен емдеудiң халықаралық стандарттарын, хаттамалары мен әдiстемелерiн енгiзу;

ТМККК шеңберiнде көрсетiлетiн медициналық қызметтiң тiзбесiн кезең-кезеңiмен кеңейту;

ТМККК-ге енгiзiлген дәрiлiк заттардың тiзбесiн кеңейту;

негiзгi әлеуметтiк мәнi бар ауруларды диагностикалау және емдеу бойынша өткiзiлетiн iс-шаралардың тиiмдiлiгiн көрсететiн мақсатты индикаторларды әзiрлеу және енгiзу;

денсаулық сақтау жүйесiне арнайы әлеуметтiк жұмыс стандарттары мен индикаторларын енгiзу;

әлеуметтiк мәнi бар аурулармен ауыратын пациенттердiң мониторингiн жетiлдiру және мемлекеттiк органдардың аталған науқастар контингентiн, оның iшiнде мүгедектердi емдеудегi iс-қимылын үйлестiру;

аталған науқастар контингентiнiң бiрыңғай ақпараттық базасын құру;

2) негiзгi әлеуметтiк мәнi бар ауруларды оңалтуды жетiлдiру:

негiзгi әлеуметтiк мәнi бар аурулармен ауыратын пациенттердi, оның iшiнде мүгедектердi оңалтудың халықаралық стандарттарын және әдiстемелерiн енгiзу (медициналық, әлеуметтiк, психологиялық оңалту);

науқастарды оңалту бойынша өткiзiлетiн iс-шаралардың тиiмдiлiгiн көрсететiн мақсатты индикаторларды әзiрлеу және енгiзу;

3) науқастарға паллиативтi көмек көрсетудi жетiлдiру:

паллиативтi көмек көрсетудi және мейiрбикелiк күтiмдi қажет ететiн науқастарды емдеу стандарттарын және хаттамаларын халықаралық талаптарға сәйкес әзiрлеу;

дәрiгерлер мен орта медицина персоналына және әлеуметтiк қызметкерлерге арналған паллиативтi көмек бойынша оқыту бағдарламасын әзiрлеу және енгiзу.

4. Егде жастағы адамдарға көрсетiлетiн медициналық көмектi (геронтологиялық және гериатриялық көмек) жетiлдiру:

егде жастың медициналық-биологиялық, әлеуметтiк, психологиялық мына аспектiлерiн кешендi шешу, ол мыналарды қамтиды:

нормативтiк құқықтық базаны әзiрлеу және жетiлдiру;

дәлелдi медицина негiзiнде егде және кәрiлiк жасындағы пациенттердi диагностикалау, емдеу және оңалту хаттамаларын әзiрлеу және жетiлдiру;

медицина персоналына, оның iшiнде ұйым деңгейiн ескере отырып әлеуметтiк қызметкерлерi үшiн бiлiктiлiк стандарттарын, жүктеме нормативтерiн әзiрлеу;

геронтологиялық және гериатриялық көмектiң тиiмдiлiгiн бағалау (индикаторлар) жүйесiн әзiрлеу және енгiзу.

5.3. Санитариялық-эпидемиологиялық қызметтi жетiлдiру

Бағдарламаның шеңберiнде мемлекеттiк санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау жүйесiн басқаруды одан әрi жетiлдiру жөнiндегi iс-шараларды жүзеге асыру жоспарлануда. Жеке кәсiпкерлiк субъектiлерiн тексерудi оңтайландыру және қысқарту, қызмет стандарттарын, сондай-ақ санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылық саласындағы нормативтiк құқықтық актiлердi қазiргi заманғы халықаралық талаптарға және кеден одағының талаптарына сәйкес үйлестiру бөлiгiнде тәуекелдердi болжау, бағалау және басқару жүйелерiн жетiлдiру және одан әрi енгiзу бойынша жұмыс жалғасатын болады.

Инфекциялық ауруларды бақылау жүйесiн жетiлдiру, санитариялық-эпидемиологиялық қызмет ұйымдарының қызметiне микробиологиялық көрсеткiштер мен химиялық заттарды айқындау бойынша шұғыл зерттеулер енгiзу бойынша iс-шаралар жалғасатын болады.

Халыққа профилактикалық егулер жүргiзудiң ұлттық күнтiзбесiн одан әрi жетiлдiру жалғасатын болады, оған балаларды пневмококк инфекциясына қарсы вакцинациялау енгiзiледi.

Бағдарламаның шеңберiнде тамақ өнiмдерiнiң, қоршаған орта объектiлерiнiң қауiпсiздiгiн зертханалық бақылаудың халықаралық стандарттарға сәйкес келетiн тиiмдi жүйесi құрылатын болады. Инфекциялық ауруларды, оның iшiнде аса қауiптi инфекцияларды жұмыс iстеп тұрған облыстық санитариялық-эпидемиологиялық сараптама орталықтарының базасында диагностикалаудың сапасын арттыру үшiн аймақтық вирусологиялық зертханалар және конго-қырым геморрагиялық қызбасын, күйдiргiнi, туляремияны, сарып ауруын диагностикалау бойынша мамандандырылған зертханалар желiсi ұйымдастырылатын болады.

Санитариялық-эпидемиологиялық қызмет жұмысында инновациялық жобалар мен әдiстер енгiзу жоспарлануда.

Мақсаты: халықаралық стандарттарға сәйкес халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығын қамтамасыз ету.

Негiзгi мiндеттер:

1) мемлекеттiк санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау жүйесiн басқаруды жетiлдiру.

2) мемлекеттiк санитариялық-эпидемиологиялық қадағалаудың тиiмдiлiгiн арттыру.

3) санитариялық-эпидемиологиялық қызметтiң инновациялық бағыттылығын дамыту.

Нәтижелер көрсеткiштерi:

100 мың адамға шаққанда обамен сырқаттанушылықты кемiнде 0,03-тен аспайтын деңгейде ұстау;

100 мың адамға шаққанда қызылшамен сырқаттанушылықты 0,08-0,1 деңгейде ұстау;

жiтi В вирусты гепатитiмен сырқаттанушылықты 100 адамға шаққанда 2013 жылға қарай 3,8-ге дейiн, 2015 жылға қарай 3,4-ке дейiн төмендету (2009 ж. - 5,4);

жiтi А вирусты гепатитiмен сырқаттанушылықты 100 адамға шаққанда 2013 жылға қарай 39,6-ға дейiн, 2015 жылға қарай 39,2-ге дейiн төмендету (2009 ж. - 67,0);

балаларды пневмококкоктық инфекцияға қарсы вакцинациялаумен қамтуды 2013 жылға қарай 62,5 %-ға, 2015 жылға қарай 95 %-ға дейiн ұлғайту;

мемлекеттiк санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау қызметтерi органдарының жоспарлы тексерулерiнiң санын жыл сайын 2 %-ға төмендету, 2015 жылы - 256 100 тексеру.

Қол жеткiзу жолдары мен тиiстi шаралар

1. Мемлекеттiк санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау жүйесiн басқаруды жетiлдiру шеңберiнде мыналар көзделедi:

көлiктегi санитариялық-эпидемиологиялық қызмет органдары мен ұйымдарын оңтайландыруды жүргiзу;

қалалық және аудандық деңгейдегi санитариялық-эпидемиологиялық қызмет ұйымдарын оңтайландыру жүргiзу;

жеке кәсiпкерлiк субъектiлерiн тексерудi оңтайландыру және қысқарту бөлiгiнде тәуекелдердi болжау, бағалау және басқару жүйелерiн одан әрi енгiзу және дамыту бойынша жұмысты жалғастыру;

кеден одағының талаптарына сәйкес санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылық саласында қызметтiң стандарттарын үйлестiру;

стандарттарды қазiргi заманғы халықаралық талаптарға сәйкес келтiру (санитариялық ережелер, гигиеналық нормативтер, техникалық регламенттер);

қызметтi стандарттау тетiктерiн жетiлдiру (әзiрлеу, бекiту, мониторинг, енгiзу, тиiмдiлiктi бағалау).

2. Мемлекеттiк санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау тиiмдiлiгiн арттыру мақсатында мыналар жоспарланып отыр:

1) инфекциялық ауруларды бақылау жүйесiн жетiлдiру, ол мыналарды көздейдi:

денсаулық сақтау ұйымдарының қызметiне инфекциялық бақылау жүйесiнiң халықаралық стандарттарын бiрлесе отырып енгiзу;

эпидемияға қарсы және профилактикалық iс-шаралар жүргiзу алгоритмдерiн және инфекциялық аурулар (оқыстан өршулер) мен улану жағдайларын халықаралық стандарттар негiзiнде тексеру алгоритмдерiн жетiлдiру;

егу күнтiзбесiне пневмококк инфекциясына қарсы балаларға вакцина егудi енгiзу;

жұмыс iстеп тұрған облыстық санитариялық-эпидемиологиялық сараптама орталықтарының базасында конго-қырым геморрагиялық қызбасын, күйдiргiнi, туляремияны, сарып ауруын диагностикалау бойынша 5 аймақтық вирусологиялық зертхана және мамандандырылған зертханалар желiсiн ұйымдастыру;

2) инфекциялық емес ауруларды бақылау жүйесiн жетiлдiру, ол мыналарды қамтиды:

Халықтың кәсiптiк ауруларының мемлекеттiк тiркелiмiн қалыптастыру;

кәсiптiк патологиялық қызметтi одан әрi дамыту;

медициналық емшаралардан өту кезiнде пациенттердiң сәулелiк жүктемелерiн бақылау жүйесiн енгiзу.

3) өнiмнiң қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету, ол мыналарды көздейдi:

халықаралық талаптарға сәйкес өнiмнiң қауiпсiздiгiн бақылаудың халықаралық стандарттарын енгiзу;

тамақ өнiмдерiнiң қауiпсiздiгiн бақылау жөнiндегi зертханалық қызметтi дамыту, оның iшiнде:

- ДСҰ талаптарына сай келетiн тамақ өнiмдерiнiң қауiпсiздiгiн бақылау жөнiндегi мамандандырылған зертханалар құру;

- елiмiзде сатылатын темекi бұйымдарының қауiпсiздiгiн токсикологиялық бақылау бойынша жабдықтармен республикалық санитариялық-эпидемиологиялық қызмет жанындағы зертханаларды жарақтандыру;

санитариялық-эпидемиологиялық қызмет ұйымдарының қызметiне микробиологиялық көрсеткiштер мен химиялық заттарды анықтау бойынша шұғыл зерттеулер енгiзу.

3. Санитариялық-эпидемиологиялық қызметтiң инновациялық бағыттылығын дамыту үшiн:

санитариялық-эпидемиологиялық қызмет ұйымдары базасында медициналық иммундық-биологиялық препараттарды өндiрудi кеңейту және жаңғырту;

санитариялық-эпидемиологиялық нормалау және стандарттаудың қазiргi заманғы технологияларын әзiрлеу және енгiзу саласындағы халықаралық ынтымақтастықты дамыту;

мыналарды:

- зертханалық зерттеулер стандарттарын халықаралық талаптарға сәйкес әзiрлеудi;

- санитариялық-эпидемиологиялық сараптама саласындағы зертханаларды халықаралық аккредиттеу жөнiндегi iс-шараларды жүргiзудi;

- санитариялық-эпидемиологиялық қызмет зертханаларының жұмысына сапаны сырттай бағалау жүйесiн енгiзудi көздейтiн санитариялық-эпидемиологиялық сараптаманың инновациялық әдiстерiн енгiзу жоспарлануда.

5.4. Бiрыңғай ұлттық денсаулық сақтау жүйесiнде медициналық көмектi ұйымдастыруды, басқаруды және қаржыландыруды жетiлдiру

Мақсаты: медициналық көмек көрсетудiң тиiмдi және қолжетiмдi жүйесiн құру.

Негiзгi мiндеттерi:

1) әлеуметтiк бағдарланған БМСК-ның басым дамуына негiзделген денсаулық сақтаудың тиiмдi жүйесiн қалыптастыру;

2) денсаулық сақтау саласында басқару және менеджмент жүйесiн жетiлдiру;

3) денсаулық сақтау саласын қаржыландыру тетiктерiн жетiлдiру;

4) медициналық көмектiң жоғары сапалы және қолжетiмдi болуын қамтамасыз ету.

Нәтижелер көрсеткiштерi:

стационарлық көмектi тұтыну деңгейiн 1000 адамға шаққанда 2013 жылға қарай 1328 күнге дейiн, 2015 жылға қарай 1172 төсек-күнге дейiн (2009 ж. - 1522,6) төмендету.

бiрыңғай төлеушi жүйесiне енген жеке меншiк нысанындағы медициналық ұйымдардың үлес салмағын 2013 жылға қарай 14 %-ға дейiн, 2015 жылға қарай 16 %-ға дейiн (2009 ж. - 0%) ұлғайту.

өңiрлердiң деңгейiнде жоғары мамандандырылған медициналық көмек алған халықты 2013 жылға қарай 5000 адамға дейiн, 2015 жылға қарай 6000 адамға дейiн (2009 ж. - 814 адам) ұлғайту.

Қол жеткiзу жолдары және тиiстi шаралар

1. Әлеуметтiк бағдарланған БМСК-ның басым дамуына негiзделген денсаулық сақтаудың тиiмдi жүйесiн қалыптастыру жөнiндегi шаралар мынадай бағыттарға шоғырландырылатын болады:

1) БМСК-ны жетiлдiру:

Денсаулық сақтаудың жаңа сапалы даму деңгейiне көтерiлуiне қызмет көрсету технологиясын, ең алдымен БМСК қызметiн түбегейлi өзгерту жолымен ғана қол жеткiзу мүмкiн. БМСК-ның қолжетiмдiлiгiн, тиiмдiлiгiн, сапасын арттыру және дамыту мақсатында жалпы дәрiгерлiк практика базасында БМСК-ны көрсетудiң ұтымды нысандарын және әдiстерiн әзiрлеу мен енгiзудi қоса алғанда, кешендi жетiлдiру жоспарлануда. Әлеуметтiк жұмыс институтын енгiзу жолымен медициналық-әлеуметтiк бағыттылықты дамыту көзделуде.

Көрсетiлетiн қызметтердiң спектрiн кеңейту және профилактикалық бағыттылығын ынталандыру, қаражаттың тиiмдi пайдаланылуын қамтамасыз ету үшiн, сондай-ақ БМСК медицина қызметкерлерiнiң уәждемесiн арттыру үшiн iшiнара қор иелену және БМСК тарифiне қосымша құрамдауыш енгiзу жоспарлануда.

Функциялық мiндеттерiн бөлуге және қаржыландыру үлгiсiне негiзделген емхананың ұйымдық құрылымын үш бөлiмшеге бөлу жолымен қайта қарау көзделiп отыр.

Бiрiншi бөлiмше: құрамына дәрiгерге дейiнгi қабылдау кабинетi, сынақ кабинетi (акушер), емдеу кабинетi, егу кабинетi, қақырық жинау және химизатор кабинетi, денi сау балалардың кабинетi, профилактика және СӨС кабинеттерi, сондай-ақ учаскелiк терапевтер, педиатрлар және жалпы практика дәрiгерлерiнiң кабинетi кiретiн отбасылық денсаулық орталығы. Сонымен қатар осы бөлiмшеде әлеуметтiк қызметкер мен психологтан тұратын әлеуметтiк-психологиялық қызметтiң, сондай-ақ денсаулықты нығайту орталығы мен жастардың денсаулық орталығының болуы көзделген. Бiрiншi бөлiмшенi қаржыландыру тариф және олардың қызметi нәтижелерiнiң бағасы ескерiле отырып тарифке қосымша құрамдауыш бойынша жоспарланған.

Екiншi бөлiмше: тiркеу орнынан, ақпараттық бюродан, статистика және талдау кабинетiнен, күндiзгi стационардан, функциялық диагностика кабинетiнен, физиотерапиялық кабинеттерден, клиникалық-биохимиялық зертханалардан, ультрадыбыстық диагностикадан, рентген-флюорографиялық кабинеттен, эндоскопия кабинетiнен тұратын қосалқы-диагностикалық бөлiмше. Қаржыландыру - көрсетiлген медициналық қызметтердiң саны бойынша.

Үшiншi бөлiмше: бейiндi мамандардан (хирург, көз дәрiгерi, лор-дәрiгер және басқалардан) тұратын консультациялық-диагностикалық бөлiмше. Қаржыландыру - медициналық қызметтерге амбулаториялық-емханалық тарификатор бойынша.

Сонымен қатар пилоттық жобалар ретiнде өңiрлердiң дайындық шамасы бойынша жекелеген заңды тұлға ретiнде жұмыс iстеп тұрған орталықтардың базасында төрт дербес отбасылық орталық құру көзделуде. Осы пилоттық жоспарды жарақтандыру республикалық бюджет қаражатының есебiнен, жұмыс iстеуi - қосымша құрамдауышы бар БМСК-ке арналған тариф бойынша жоспарланып отыр.

БҰДСЖ-ны одан әрi дамыту шеңберiнде медициналық көмекке тең қолжетiмдiлiк қамтамасыз етiлетiн болады.

Осылайша, Бағдарлама шеңберiнде БМСК-ны дамыту үшiн мыналар жоспарланған:

БМСК-ның және мамандандырылған көмектiң функцияларын, өкiлеттiктерiн және қаржыландырылуын дәл анықтап айыру жөнiндегi нормативтiк құжаттарды қайта қарау;

амбулаториялық-емханалық ұйымдар мен медициналық қызметтердi ұсынатын басқа да өнiм берушiлердiң арасында өзара қарым-қатынастарды реттеу бойынша нормативтiк базаны әзiрлеудi және арнайы оқытылған кадрларды даярлауды қоса алғанда, iшiнара қор иелену моделiн және қызметiнiң нәтижелерiн бағалау ескерiле отырып тарифке қосымша құрамдауыш енгiзу;

медицина қызметкерлерiнiң уәждемелерiн көтеру тетiктерiн жетiлдiру;

дәрiгерлер мен орта медицина қызметкерлерiнiң сандық арақатынасын оңтайлы деңгейге дейiн жеткiзiп, дәрiгер өкiлеттiгiнiң бiр бөлiгiн мейiрбикелерге беру;

жағымды кәсiби имидж жасау және медициналық қызметтiң сапасын жақсарту мақсатында халықаралық талаптарға сәйкес орта медициналық персоналдың рөлi мен әлеуетiн күшейту;

әлеуметтiк қызметкерлер институтын ұйымдастыру және денсаулық сақтау жүйесiне енгiзу;

БМСК дәрiгерлерiнiң жалпы санынан «Жалпы дәрiгерлiк практика» мамандығы бойынша дәрiгерлер санын, оның iшiнде қайта даярлау есебiнен көбейту;

дәлелдi медицина қағидаттары негiзiнде БМСК көрсету стандарттары мен хаттамаларын жетiлдiру;

медициналық көмектiң сапасын басқару жүйесiн (СQI) енгiзу;

БМСК көрсететiн амбулаториялық-емханалық ұйымдардың материалдық-техникалық базасын нығайту;

амбулаториялық дәрi-дәрмекпен қамтамасыз ету тетiктерiн жетiлдiру;

бастапқы буын дәрiгерлерiн, мейiрбикелер мен әлеуметтiк қызметкерлердi оқытудың халықаралық стандарттарына сәйкес даярлау;

белсендi патронаж қызметiн жетiлдiру, оның iшiнде қажеттi аспаптармен және жабдықтармен жарақтандыру;

БМСК ұйымдары қызметiнiң тиiмдiлiгiн көрсететiн мақсатты индикаторларды әзiрлеу (бекiтiлген тұрғындар арасында денi сау адамдардың үлесi, ерте кезеңде анықталған аурулардың ара салмағы, емдеуге жатқызу деңгейi, арнаулы мамандарға қаралу деңгейi, жедел медициналық жәрдемге қаралу деңгейi);

ауылдық денсаулық сақтаудың материалдық-техникалық базасын нығайтуды ауылдың медицина қызметкерлерiнiң уәждемелерiн (тұрғын үй беру, бiр жолғы жәрдемақы төлеу) одан әрi арттыруды, жетуге жолы қиын ауылдық жерлер үшiн ұтқыр медициналық бригадалар құруды қосқанда, ауылда БМСК көрсету жүйесiн одан әрi дамыту және жетiлдiру.

2) жедел медициналық жәрдемдi жетiлдiру:

жедел медициналық жәрдемнiң диспетчерлiк қызметтерiнiң жұмысын жетiлдiру;

негiзсiз шақырулар мен пациенттердi қайта жолдау санын азайту бойынша жаңа тетiктердi әзiрлеу және енгiзу;

жедел медициналық жәрдем қызметiнiң жұмыс iстеу нормативтерiн қайта қарау;

парамедиктер институтын енгiзу;

дайындалған медицина кадрларымен, оның iшiнде парамедиктермен жедел медициналық жәрдем қызметiн толықтыру;

патология түрiне, науқас жағдайының ауырлығына қарай науқастарды стационарға жеткiзу бағдарларын оңтайландыру;

әртүрлi патология түрлерi бар науқастарды емдеуге жатқызуға дейiнгi қарау хаттамаларын енгiзу;

жедел жәрдемнiң материалдық-техникалық базасын нығайту;

пациенттердi iрiктеудiң ұтымды жүйесiн (triage) енгiзу;

медициналық жәрдем сапасын басқару (СQI) жүйесiн енгiзу;

жедел медициналық жәрдем жұмысының мақсатты көрсеткiштерiн енгiзу (шақыруға келген уақыты, стационарға тасымалдап жеткiзу уақыты, емдеуге жатқызуға дейiнгi өлiм-жiтiм);

науқастарды авиациялық тасымалдауды, оның iшiнде қашық жерлерге тасымалдауды дамыту;

республикалық маңызы бар автожолдарда жол-көлiк оқиғалары болғанда шұғыл медициналық жәрдем көрсету және құтқару жұмыстарының жүйесiн дамыту;

алғашқы медициналық көмек көрсету бойынша жедел жәрдем және санитариялық авиация қызметтерi, ТЖ, полиция, жол полициясы, өрт сөндiру қызметтерi персоналының және көлiк жүргiзушiлердiң iс-қимылдарын үйлестiру.

3) мамандандырылған медициналық көмектi дамыту:

консультациялық-диагностикалық және стационарлық көмек, оның iшiнде жоғары мамандандырылған медициналық көмек (бұдан әрi - ЖММК) көрсететiн ұйымдардың қызметiн жетiлдiру;

мамандандырылған бөлiмшелерi бар көп бейiндi ауруханаларды, оның iшiнде аурухана секторын қайта құрылымдау есебiнен дамыту;

консультациялық-диагностикалық және стационарлық көмек, оның iшiнде ЖММК көрсететiн медициналық ұйымдардың материалдық-техникалық базасын нығайту;

консультациялық-диагностикалық және стационарлық көмек, оның iшiнде ЖММК көрсететiн ұйымдардың қызметiне дәлелдi медицина негiзiнде клиникалық хаттамалар мен медициналық көмек стандарттарын әзiрлеу және енгiзу;

жоғары технологиялық көмектiң, оның iшiнде шұғыл жағдайлар кезiндегi көмектiң жаңа түрлерiн дамыту және енгiзу; жоғары технологияларды жергiлiктi деңгейге беру және енгiзу;

медициналық көмектiң сапасын басқару жүйесiн (СQI) енгiзу;

стационарды алмастыратын технологияларды енгiзу есебiнен стационарлық төсек жұмысының тиiмдiлiгiн (қарқындылық) арттыру;

стационарды алмастыратын диагностикалық және емдiк технологиялар жүйесiн жетiлдiру және кеңейту;

медициналық көмек көрсетудiң кезеңдiлiгi мен сабақтастығы қағидаттарын ескере отырып, пациенттердi емдеуге жатқызу өлшемдерiн дәл айқындау;

стационардағы науқастардың тiркелiмiн жасау және енгiзу;

телемедицина арқылы қашықтықтан консультациялық-диагностикалық көмек көрсетудi дамыту;

стационарлық және консультациялық-диагностикалық көмек, оның iшiнде ЖММК көрсететiн ұйымдардың жұмыс сапасының мақсатты көрсеткiштерi жүйесiн жетiлдiру;

пациенттердi диагностикалау мен емдеу жөнiнде шетелдiк клиникалармен өзара әрiптестiк қарым-қатынастарды нығайту;

4) кезең-кезеңмен қалпына келтiрiп емдеу, медициналық оңалту және паллиативтi көмек жүйесiн жетiлдiру:

қалпына келтiрiп емдеу, медициналық оңалту, паллиативтi көмек және мейiрбике күтiмi ұйымдарының желiсiн құру, оның iшiнде жұмыс iстеп тұрған стационарлар және санаторийлiк-курорттық ұйымдардың бiр бөлiгiн қайта бейiндеу есебiнен құру;

қалпына келтiрiп емдеу, медициналық оңалту, паллиативтi көмек көрсететiн күндiзгi стационарлар және үйдегi стационарлар желiсiн кеңейту;

кезең-кезеңмен қалпына келтiрiп емдеу, медициналық оңалту және паллиативтi көмек көрсету ұйымдарының штат нормативтерiн қайта қарау;

медицина қызметкерлерiн паллиативтiк көмек көрсету мәселелерi бойынша оқыту бағдарламаларын әзiрлеу;

қалпына келтiрiп емдеу, медициналық оңалту, паллиативтiк көмек және мейiрбике күтiмi ұйымдарын бiлiктi кадрлармен толықтыру;

жоғары оңалту технологияларын енгiзу;

науқастарды емдеу хаттамаларын және медициналық көмек көрсету стандарттарын әзiрлеу және қалпына келтiрiп емдеу, медициналық оңалту, паллиативтi көмек және мейiрбике күтiмi ұйымдарының қызметiне енгiзу;

науқастардың тiркелiмiн құру және енгiзу;

медициналық көмектiң сапасын басқару жүйесiн (СQI) енгiзу;

қалпына келтiрiп емдеу, медициналық оңалту, паллиативтi көмек  және мейiрбике күтiмi ұйымдары жұмысының медициналық көмек сапасын көрсететiн мақсатты көрсеткiштер жүйесiн құру;

5) медициналық қызметтiң әр түрлерiн дамыту:

- сот-медициналық сараптаманы жетiлдiру:

жүргiзiлетiн сот-медициналық сараптамалар сапасын арттыру;

сот-медициналық сараптаманы жүргiзудiң барлық кезеңдерiнде оның қолжетiмдiлiгiн, тиiмдiлiгiн, сабақтастығын арттыру;

бiлiктi кадрларды даярлау және қайта даярлау;

медициналық сараптаманың материалдық-техникалық базасын жетiлдiру;

бiрыңғай ақпараттық жүйе құра отырып сот-медициналық қызметтердiң сапасын басқарудың тиiмдi жүйесiн енгiзу;

сот-медициналық сараптаманың (оның iшiнде геномдық және спектрлiк зерттеулердiң) қазiргi заманғы әдiстерiн және сот медицинасының халықаралық стандарттарын енгiзу;

сот-медициналық қызметкерлерiнiң құқықтарын кеңейту және жауапкершiлiгiн күшейту, материалдық ынталандыруды енгiзу;

прокуратура, iшкi iстер, қорғаныс, ТЖ органдарымен және өзге де мемлекеттiк органдармен ведомоствоаралық өзара iс-қимылды күшейту;

Астана қаласында Сот медицинасы орталығының ғимаратын салу;

- қан қызметiн жетiлдiру:

қан өнiмдерiнiң сапасын басқару жүйесiн дамыту;

республикалық референс-зертхана ашу;

қан мен оның компоненттерiн ерiктi түрде өтеусiз тапсыруды дамыту;

тұрақты донорларды тарту жүйесiн дамыту;

материалдық-техникалық қамтамасыз етудi жетiлдiру;

бiлiктi кадрларды даярлау және қайта даярлау;

қан препараттарын өндiретiн зауыт салу;

- зертханалық қызметтi жетiлдiру:

зертханалық қызметтi орталықтандыру және экспресс диагностиканы дамыту арқылы оңтайландыру;

зертханалық зерттеулер сапасын басқару жүйесiн дамыту;

бiлiктi кадрларды даярлау және қайта даярлау;

қазiргi заманғы зертханалық жабдықтармен және реактивтермен жарақтандыру;

зертханалық қызмет жұмысының мақсатты көрсеткiштер жүйесiн құру және енгiзу.

2. Денсаулық сақтау саласында басқару жүйесiн және менеджменттi жетiлдiру

Тұтас алғанда, денсаулық сақтауды басқару органдарының атқарушы функцияларын, олардың бөлiгiн медициналық қызметтердi мемлекеттiк өнiм берушiлердiң дербестiгiн көтере отырып мемлекеттiк, мемлекеттiк емес және қоғамдық ұйымдарға кезең-кезеңмен бере отырып, орталықсыздандыру стратегиясы жалғасатын болады. Бiр уақытта кейбiр функцияны: мемлекет кепiлдiк берген медициналық көмектi қаржыландыруды, дәрiлiк заттармен қамтамасыз етудi, денсаулық сақтау саласында бақылауды орталықтандыру қамтамасыз етiлетiн болады.

Кәсiби менеджерлер институтын және қазiргi заманғы басқару технологияларын қоса алғанда, денсаулық сақтау ұйымдарын басқарудың транспаренттiк нысандарын кезең-кезеңмен енгiзу жалғасады. Сонымен қатар мемлекеттiк басқару, стратегиялық жоспарлау, менеджмент және қоғамдық денсаулық сақтау мәселелерi бойынша денсаулық сақтауды мемлекеттiк басқару органдарының қызметкерлерiн мiндеттi түрде оқытуды қамтитын, денсаулық сақтау ресурстарын пайдаланудың қазiргi заманғы және тиiмдi әдiстемелерiне ерекше назар аударылатын болады.

Саланың экономикалық тиiмдiлiгiн бағалау жүйесiн құру мақсатында практикаға енгiзу үшiн қазiргi заманғы халықаралық әдiснамалық тәсiлдердiң негiзiнде денсаулық сақтау жүйесiнiң қазiргi заманғы жағдайына зерделеу және талдау жүргiзiледi.

Денсаулық сақтаудың, мемлекеттiк және жеке инвесторлардың арасындағы тәуекелдi бөлудiң, өзара тәжiрибе алмасу негiзiнде, халықаралық стандарттарға сәйкес келетiн қазiргi заманғы технологияларды енгiзудiң тиiмдiлiгiн арттыру үшiн, сондай-ақ мемлекеттiк бюджетке жүктеменi азайту үшiн жеке компанияларды мемлекеттiк және ведомстволық медициналық объектiлердi басқаруға тарту және жекеменшiк секторды дамыту жоспарланып отыр.

Мемлекеттiк-жеке меншiк әрiптестiк, объектiлердi, жабдықтарды жалға және жеке компанияларға сенiмгерлiк басқаруға беру кеңiнен пайдаланылатын болады. Әкiмшiлiк кедергiлер жойылады, корпоративтiк медициналық ұйымдар мен қызметтерге қолдау көрсетiлiп, ынталандырылады.

Денсаулық сақтау саласында мемлекеттiк кәсiпорындар қызметiнiң ашықтығын көтеру үшiн корпоративтiк басқарудың элементтерiн енгiзудi көздейтiн нормативтiк құқықтық базаны жетiлдiру жалғастырылады. Саланың адами әлеуетiн басқаруды жетiлдiру мақсатында Денсаулық сақтау саласының кадр ресурстарын дамыту тұжырымдамасы әзiрленедi, халыққа психологиялық-әлеуметтiк көмек көрсету үшiн медициналық бiлiмi жоқ мамандарды жүйелi түрде тарту басталды.

Кадрларды бекiту үшiн, әсiресе ауылдық жерлерде орналасқан денсаулық сақтау ұйымдарында, денсаулық сақтау мамандарын даярлауға, оның iшiнде жеке инвестициялар мен демеушi қаражатын тарту жолымен келiсiмдердiң негiзiнде жергiлiктi атқарушы органдардың мақсатты тапсырыстарын қалыптастыру практикасы жалғастырылады.

Медицина қызметкерлерiне еңбекақы төлеу жүйесi жетiлдiрiледi. Бiрақ, материалдық факторлармен қатар, құрметтеудiң, өзiн-өзi құрметтеудiң және қадiрлеудiң үлкен уәждi рол атқаратындығына байланысты, қоғамда медицина қызметкерлерiнiң әлеуметтiк мәртебесi мен беделiн өсiруге ерекше көңiл бөлiнетiн болады.

Осылайша, Бағдарламаның шеңберiнде мыналар жоспарланып отыр:

1) стратегиялық жоспарлаудың, басқарудың, бюджеттеудiң халықаралық стандарттары мен қағидаттарын енгiзу:

тәуекелдi болжау, бағалау және басқару жүйесiн енгiзу;

басқарушылық шешiмдердi қабылдаудың ақпараттық жүйесiн құру және енгiзу;

медициналық ұйымдарға корпоративтiк басқару қағидаттарын, оның iшiнде оларға байқау кеңестерiн енгiзу арқылы енгiзу;

денсаулық сақтау жүйесi қызметiн экономикалық тұрғыдан талдау әдiстемесiн енгiзу (саланың тиiмдiлiгiн бағалау жүйесiн құру);

денсаулық сақтау менеджерлерi институтын енгiзу;

басқарушылық шешiмдердi қабылдаудың сапасын үздiксiз арттыру қағидаттарын енгiзуге негiзделген бақылау жүйесiне (СQI - РDСА) өту;

2) басқарудың ресурс үнемдеушi технологияларын әзiрлеу және енгiзу:

аурухананы басқару саласындағы технологиялар трансфертi;

төсек қорын оңтайландыру, БМСК қызметiн одан әрi дамыту үшiн ресурстарды қайта бөлу;

амбулаториялық-емханалық деңгейде стационарды алмастыратын диагностикалық технологияларды енгiзу есебiнен және кезең-кезеңмен қалпына келтiру емiн ұйымдастыру есебiнен (патронаж қызметi, емдеудi аяқтау және медициналық оңалту жүйесi) стационардағы төсек жұмысының қарқынын арттыру;

стационарлық көмек көрсететiн медицина ұйымдары жұмысының негiзгi көрсеткiштерiн (төсек айналымы, ауруханада болудың орташа ұзақтығы және т.б.) тиiмдiлiктiң халықаралық стандарттарына сәйкес келтiру;

денсаулық сақтау ұйымдарында медициналық жабдықтардың мониторингi, жабдықтардың техникалық жай-күйiнiң және оны тиiмдi пайдаланудың мониторингi жүйесiн, оның iшiнде қымбат тұратын жабдықтарды пайдалануды есептеу жүйесiн жетiлдiру;

жеткiзудi басқару жүйесiн енгiзу;

есепке алынатын ақпараттың толық және өзектi болуын тексеру үшiн есепке алу-есеп беру құжаттамасының үлгiлерiн қайта қарау, есептiлiктiң қайталануын болдырмау;

медициналық қызметтердi статистикалық есепке алудың және дербестендiрiлген есепке алудың автоматтандырылған жүйесiн енгiзу есебiнен медициналық ұйымдарда қағаз түрiндегi құжат айналымын азайту;

медициналық ақпаратты енгiзу жүйесiн оңтайландыру (бастапқы мәлiметтердi енгiзу уақытын қысқарту, шаблондарды енгiзу, бiлiм беру тренингтерiн қамтамасыз ету).

3) денсаулық сақтау ұйымдары қызметiнiң тиiмдiлiгiн арттыру:

- денсаулық сақтау ұйымдарының автономиялығын және дербестiгiн арттыру:

медициналық ұйымдарды акционерлiк қоғамдар мен шаруашылық жүргiзу құқығындағы кәсiпорындарға кезең-кезеңмен ауыстыруды жалғастыру, оның iшiнде денсаулық сақтау ұйымдарында қаржылық есептiлiктiң халықаралық стандарттарын кезең-кезеңмен енгiзу;

мемлекеттiк денсаулық сақтау ұйымдарына басқарушылық шешiмдер қабылдауда барынша дербестiк беру;

денсаулық сақтау субъектiлерi арасында функциялар мен өкiлеттiктердiң аражiгiн ұтымды ажырату;

денсаулық сақтау және әлеуметтiк қамсыздандыру ұйымдарының арсында өзара iс-қимыл алгоритмiн әзiрлеу;

науқасты қараудың барлық кезеңiнде сабақтастықты (медициналық қызмет көрсетудiң кезеңдiлiгi) қамтамасыз ету;

- жекеменшiк секторды дамытуды ынталандыру:

денсаулық сақтау саласында жекеменшiк секторды дамыту үшiн тиiстi нормативтiк және әдiснамалық базаны жоспарлы түрде жетiлдiру;

артық әкiмшiлiк кедергiлердi жою;

ТМККК көрсетуге мүдделi бағдарланған корпоративтiк медициналық желiлер мен ұйымдарды қолдау мен дамытудың, аурулардың профилактикасының мемлекеттiк бағдарламаларын iске асырудың және халықтың саламатты өмiр салтын нығайтудың тетiктерiн әзiрлеу және енгiзу, оның iшiнде мемлекеттiк тапсырысты орындауға медициналық қызметтердi, ұсынушы жекеменшiк өнiм берушiлердi тарту бойынша шаралар қабылдау;

негiзгi құралдарды (ғимараттар, жабдықтар) сенiмгерлiк басқаруға және жекеменшiк медицина ұйымдарына ұзақ мерзiмдi жалға берудi қамтитын денсаулық сақтаудағы мемлекеттiк-жеке меншiк әрiптестiк бағдарламасын кезең-кезеңмен iске асыру;

- денсаулық сақтау ұйымдарында кадр саясатын жетiлдiру:

денсаулық сақтау жүйесiнiң кадр әлеуетiн дамытуды жоспарлауды  және оны пайдаланудың тиiмдiлiгiн арттыру тетiктерiн қамтитын Денсаулық сақтау саласының кадр ресурстарын дамыту тұжырымдамасын әзiрлеу;

денсаулық сақтау мамандарын даярлауға жергiлiктi атқарушы органдардың мақсатты тапсырыстарын қалыптастыру практикасын кеңейту;

денсаулық сақтау ұйымдарын басқаруға экономикалық бiлiмi бар менеджерлердi тарту және оларды денсаулық сақтаудағы менеджментке оқыту жөнiндегi нормативтiк базаны қамтамасыз ету және құру;

медицина қызметкерлерiне еңбекақы төлеу жүйесiн жетiлдiру;

медицина қызметкерлерiнiң әлеуметтiк мәртебесiн және кәсiбiнiң беделiн, оның iшiнде дәрiгерлердiң кәсiби қызметiн қолдау және жарыққа шығаруда бұқаралық ақпараттық науқандар жолымен арттыру;

кәсiби бедел мен кәсiби бәсеке институттарын дамытуды қоса алғанда, дәрiгерлердi кәсiби дамытудың республикалық және өңiрлiк бағдарламаларын әзiрлеу;

медицина қызметкерлерiнiң кәсiби бiрлестiктерiнiң (кәсiби ҮЕҰ) рөлiн арттыру және қолдау;

медицина қызметкерлерiне арналған әлеуметтiк пакет жасауды қамтитын оларды әлеуметтiк қорғау жөнiндегi тетiктердi әзiрлеу және енгiзу;

карантиндiк және аса қауiптi инфекциялар таралу қаупi болғанда медицина қызметкерлерi үшiн профилактикалық iс-шаралар жүйесiн әзiрлеу және енгiзу;

- денсаулық сақтау саласында ақпараттандыруды дамыту:

денсаулық сақтаудың бiрыңғай ақпараттық жүйесiн одан әрi жетiлдiру және енгiзу;

ДБАЖ-да клиникалық алгоритмдер, хаттамалар және басқа да стандарттарды iске асыру.

Сонымен бiрге мынадай мәселелер қаралатын болады:

әлеуметтiк мәнi бар аурулардың тiркелiмдерiн қалыптастыру;

шалғай ауылдық елдi мекендер үшiн инфрақұрылымды, коммуникация мен бағдарламалық шешiмдердi құру, аудандық орталықтан шалғай жерлердегi ауылдық медицина қызметкерлерiнiң ақпараттық денсаулық сақтау ресурсына қолжетiмдiлiгiн қамтамасыз ету;

жедел жәрдем бригадаларын GРS-навигациясы бар ұтқыр терминалдармен жарақтандыру, жедел медициналық жәрдем бригадаларының денсаулық сақтаудың ақпараттық ресурстарына қолжетiмдiлiгiн қамтамасыз ету;

қан қызметiнiң ақпараттық жүйесiн құру;

ұлттық телемедицина желiсiн кеңейту.

3. Денсаулық сақтауды қаржыландыруды жетiлдiру.

Қаржыландыруды жетiлдiру мақсатында өңiрлер арасында ТМККК шеңберiнде БМСК-қа шығыстардың айырмасын кезең-кезеңмен азайта отырып, денсаулық сақтауға шығыстар ұлғаятын болады, сондай-ақ БМСК-та қосымша құрамдауыштармен тариф және iшiнара қор ұстау енгiзiледi.

ТМККК-ны жетiлдiру оны нақтылау және оңтайландыру (объективтi өлшемдер негiзiнде) және БМСК көлемдерiн ұлғайту жағына қарай қаржыландыруды медициналық көмек көрсету деңгейлерi арасында қайта бөлу және мамандандырылған көмектiк көлемiн оңтайландыру жолымен iске асырылады. Сонымен қатар ТМККК шеңберiнде ұсынылатын медициналық қызметтер мен дәрiлiк заттардың тiзбесiн кезең-кезеңмен кеңейту жоспарланып отыр.

Медициналық-экономикалық тарифтердi одан әрi жетiлдiру медициналық жабдықты сатып алуға шығыстарды қосуды көздейдi, бұл нақты келген шығындарға төлем жүргiзуге, негiзгi қаражатты пайдалану тиiмдiлiгiн және медициналық қызметтердi көрсету үдерiсiнiң ашықтығын жоғарылатуға мүмкiндiк бередi.

Азаматтардың өз денсаулығы үшiн жауапкершiлiгiн арттыру және ТМККК-ге кiретiн қызметтерге заңсыз төлемдер мен сыйақылардың көлемiн төмендету мақсатында медициналық қызметтердiң кейбiр түрлерiнiң (ТМККК-ге кiретiн) құнын қосымша төлеу тетiктерiн жасау және енгiзу (2015 жылы) жоспарлануда.

Авариялық және бейiмделген үй-жайларда, әсiресе ауылда орналасқан денсаулық сақтау объектiлерiн қайта жаңарту үшiн мақсатты қаржы салуға үлкен мән берiледi. Дүниежүзiлiк Банкпен бiрлескен «Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау секторында технологияларды беру және институционалдық реформа жүргiзу» жобасын одан әрi iске асыру шеңберiнде денсаулық сақтау инфрақұрылымын дамыту мақсатында инвестициялық саясат жетiлдiрiледi, бiрiншi кезекте ауылдық жерлерде денсаулық сақтау инфроқұрылымын регламенттейтiн ұлттық стандарттар әзiрленедi.

Қаржыландыруды жетiлдiру мынадай бағыттар бойынша iске асырылады:

1) тариф саясатын және қаржыландыру тетiктерiн жетiлдiру:

ТМККК шеңберiнде медициналық қызмет көрсетуге медициналық жабдықты сатып алуға арналған шығыстар тарифiне енгiзе отырып, медициналық-экономикалық тарифтердi одан әрi жетiлдiру;

iшiнара қор ұстауды және БМСК тарифiне қосымша құрамдауыш енгiзу;

қаржы ағынын стационарлық көмекке жұмсалатын шығыстарды қысқартуға және БМСК қызметi мен аурулар профилактикасына жұмсалатын шығыстарды ұлғайтуға қайта бөлу тетiктерiн әзiрлеу;

медициналық ұйымдардың ТМККК-ге мемлекеттiк бюджеттен бөлiнетiн қаражатты жұмсауының ашықтығын қамтамасыз ету жөнiндегi шаралар жүйесiн жетiлдiру;

ақшалай қаражаттың ағынын жинаудың, тiзiмдемеге енгiзудiң, бағалаудың қатаң тәртiбiн қамтамасыз ету;

медициналық ұйымдар түрлi көздер есебiнен алатын, оның iшiнде ақылы негiзде медициналық қызмет көрсеткенi үшiн алатын қаражатты есепке алу жүйесiн жетiлдiру;

медицина қызметкерлерiне еңбекақы төлеудiң түпкiлiктi нәтижеге бағдарланған сараланған жүйесiн жетiлдiру;

2) азаматтардың ортақ жауапкершiлiгiн арттыру және медициналық сақтандыруды одан әрi дамыту:

ТМККК-нiң қолданыстағы жүйесiмен қатар қоса төлеу тетiктерiн әзiрлеу және енгiзу;

шетел азаматтарын медициналық сақтандыруды енгiзу;

ТМККК-ден тыс қызмет алуға ерiктi медициналық сақтандыруды дамыту;

3) денсаулық сақтаудың инвестициялық саясатын жетiлдiру:

материалдық-техникалық базаны теңестiру және нығайту қағидатын iске асыру үшiн бiрiншi кезекте, амбулаториялық қызмет қуаты жеткiлiксiз өңiрлерге бағытталған инвестицияларды жоспарлаудың ғылыми-негiзделген жүйесiн әзiрлеу;

саланың басым бағыттары бойынша денсаулық сақтауға салынған салымның мониторингi мен тиiмдiлiгiн бағалау жүйесiн енгiзу;

Денсаулық сақтау саласына инвестициялар тарту тетiктерiн әзiрлеу және енгiзу:

- мемлекеттiк-жеке меншiк әрiптестiктi дамыту;

- заңнамада белгiленген тәртiппен медициналық техниканы жеткiзудiң лизингтiк сызбаларын пайдалану жүйесiн әзiрлеу және енгiзу;

- шетелдiк инвестицияларды тарту.

4. Медициналық қызметтердiң қауiпсiздiгi мен сапасы.

Медициналық көмектiң сапасы мен қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету үшiн диагностикалық, емдiк, оңалту және профилактикалық қызметтердi ұйымдастыру мен көрсетудiң қазiргi заманғы технологиялары енгiзiледi, олардың тиiмдiлiгi мен қауiпсiздiгi (нақты ауруларда немесе патологиялық жағдайларда) дәлелдеу медицинасының қағидаттарымен расталады. Медициналық ұйымның деңгейiнде сапаны басқару жүйесi (iшкi аудит) жетiлдiрiледi және клиникалық практиканың сапасын арттыру, медициналық технологияларды бағалау (стандарттау, дәлелдеу  медицинасының қағидаттарын енгiзу негiзiнде) жүйесiн енгiзу, сервистi дамыту және бағдарланған технологиялар-пациент бойынша жұмыс жалғасатын болады. Медициналық көмек сапасының сыртқы аудитi жетiлдiрiледi. Қазiргi заманғы сапаны басқару технологияларын енгiзудiң қисынды жалғасы денсаулық сақтау субъектiлерiн аккредиттеу жалғастырылады. Медициналық ұйымдарды аккредиттеу ұлттық стандарттар негiзiнде, ал кейiннен халықаралық стандарттар негiзiнде жүзеге асырылатын болады.

Бұдан басқа медициналық көмек сапасының халықаралық және ұлттық стандарттарын сақтауды қамтамасыз ететiн және пациенттер мен медицина қызметкерлерiнiң құқықтарын регламенттейтiн нормативтiк құқықтық актiлер жетiлдiрiлетiн болады.

1) Медициналық қызметтердiң сапасын және қауiпсiздiгiн басқару тетiктерiн жетiлдiру:

денсаулық сақтаудың ұлттық стандарттарын әзiрлеу және енгiзу;

сапаны үздiксiз жақсарту қағидаттарына негiзделген, медициналық қызметтердiң сапасын басқарудың ауруханаiшiлiк жүйесiн (СQI) енгiзу;

клиникалық нұсқауларды, диагностикалау мен емдеу хаттамаларын жетiлдiру, оларды қолдану тиiмдiлiгiнiң мониторингi жүйесiн енгiзу;

халықаралық қағидаттарға негiзделген медициналық ұйымдарды ұлттық аккредиттеудi дамыту;

халыққа денсаулық сақтау ұйымы қызметiнiң тиiмдiлiгi туралы ақпарат беру жүйесiн әзiрлеу және енгiзу;

пациенттер мен қоғамдастықтың әлеуетiн арттыру және жалпы денсаулық сақтау қызметтерiнiң сапасын жақсарту процесiне қатысуын көтермелеу;

денсаулық сақтау ұйымдарының қызметiн iшкi және сыртқы аудит нәтижелерi негiзiнде рейтингтiк бағалау жүйесiн әзiрлеу;

аккредиттелген тәуелсiз сарапшыларды даярлау жүйесiн жетiлдiру.

2) Пациенттердiң құқықтарын қорғау институтын, медициналық этиканы және деонтологияны дамыту:

барлық деңгейлерде халықаралық этика қағидаттарын енгiзу және этика комитеттерiн құру;

пациенттер мен медицина қызметкерлерiнiң құқығы мен мiндеттерiн регламенттейтiн нормативтiк құқықтық базаны жетiлдiру;

дәрiгер қателiктерiн олардың жiктегiшiмен және пациенттердiң денсаулығына зиян келтiрудiң ауырлық деңгейiмен дербестендiру жүйесiн құру және енгiзу;

пациенттердiң құқықтарын регламенттейтiн ақпаратқа қол жеткiзудi арттыру;

ТМККК шеңберiндегi қызметтер тiзбесiн қосқанда, отандық медицина ұсынатын әртүрлi ауруларды емдеудiң, профилактиканың тиiмдi әдiстерi туралы халықты ақпараттандыру.

5.5. Медициналық, фармацевтикалық бiлiм берудi жетiлдiру, медицинада инновациялық технологияларды дамыту және енгiзу

Бағдарлама шеңберiнде дипломға дейiнгi, дипломнан кейiнгi бiлiм беру және денсаулық сақтау кадрларын үздiксiз кәсiби дамыту жүйесiн жетiлдiру, сондай-ақ ғылымды одан әрi дамыту және денсаулық сақтаудағы инновациялық технологияларды енгiзу жоспарланып отыр. «Назарбаев университетi» базасындағы Медициналық мектепте дәрiгерлердi даярлау Америка моделi бойынша жүргiзiлетiн болады. Кадрларды даярлаудың қазақстандық жүйесiмен салыстырғанда, бұл модель шеңберiнде Рremed мiндеттi кәсiпке дейiнгi даярлық болуы, Медициналық мектепке түсу үшiн арнайы iрiктеу рәсiмi, сондай-ақ қорытынды аттестаттау алу үшiн тәуелсiз емтихан тапсыру көзделген.

Мақсаты: денсаулық сақтау саласының бәсекеге қабiлеттi кадр әлеуетiн құру және инновациялық технологияларды дамыту.

Негiзгi мiндеттерi:

1) денсаулық сақтау кадрларына дипломға дейiнгi, дипломнан кейiнгi бiлiм беру және оларды үздiксiз кәсiптiк дамыту жүйесiн жетiлдiру.

2) ғылымды одан әрi дамыту және денсаулық сақтау саласына инновациялық технологияларды енгiзу.

Нәтижелер көрсеткiштерi:

халықаралық басылымдарда жарияланымдардың үлесiн 2013 жылға қарай 10 %-ға дейiн, 2015 жылға қарай 12 %-ға дейiн (2009 ж. - 6%) ұлғайту;

барлық медициналық ЖОО-ларды 2015 жылға қарай аккредиттеу.

Қол жеткiзу жолдары және тиiстi шаралар

1. Денсаулық сақтау кадрларына дипломға дейiнгi, дипломнан кейiнгi бiлiм беру және оларды үздiксiз кәсiптiк дамытуды жетiлдiру аясында мынадай жұмыстар жоспарланып отыр:

1) денсаулық сақтау кадрларын даярлау жүйесiн басқару мен қаржыландырудың жаңа қағидаттарын енгiзу:

денсаулық сақтау кадрларын даярлауды, қайта даярлауды және бiлiктiлiгiн арттыруды ұйымдастыру және қаржыландыру жүйесiн өңiрлiк қажеттiлiк негiзiнде жетiлдiру;

медициналық ЖОО-лардың, колледждердiң бiтiрушi түлектерiнiң және денсаулық сақтау саласының практикадағы қызметкерлерiнiң бiлiмдерiн және дағдыларын тәуелсiз бағалау институтын енгiзу.

2) Материалдық-техникалық базаны жаңғырту:

студенттер жатақханаларын салу;

медициналық ЖОО-лардың оқу-клиникалық орталықтарын және зертханаларын халықаралық стандарттарға сәйкес қазiргi заманғы жабдықтармен толық жарақтандыру;

3) медициналық және фармацевтикалық бiлiм беру жүйесiн жетiлдiру:

Қазақстан Республикасының медициналық және фармацевтикалық бiлiм беру жүйесiн одан әрi дамытудың 2011 - 2015 жылдарға арналған тұжырымдамасын әзiрлеу және iске асыру;

дәрiгерлердi халықаралық озық стандарттарға сәйкес «Назарбаев университетi» базасында даярлаудың инновациялық жүйесiн енгiзу;

шетелдiк аккредиттеу ұйымдарының қатысуымен медициналық ЖОО-ларды аккредиттеу;

шетелдiк үздiк тәжiрибелердi ескере отырып, медициналық бiлiмнiң бiлiм беру бағдарламаларын жетiлдiру;

инновациялық бiлiм беру технологияларын енгiзу, профессорлар мен оқытушылар құрамының әлеуетiн көтеру, шетелдiк үздiк тәжiрибенi тарту;

медицина қызметкерлерiнiң үздiксiз кәсiптiк бiлiм беру және дамыту жүйесiн жетiлдiру.

2. Ғылымды одан әрi дамыту және денсаулық сақтау саласына инновациялық технологияларды енгiзу мыналарды көздейдi:

1) медицина ғылымын басқарудың және қаржыландырудың жаңа қағидаттарын енгiзу:

мультиорталық зерттеулерiн, оның iшiнде жетекшi әлемдiк ғылыми орталықтармен дамыту;

денсаулық сақтау саласындағы қолданбалы ғылыми зерттеулердi қаржыландырудың гранттық жүйесiн дамыту;

денсаулық сақтау саласындағы ғылыми зерттеулердiң нәтижелерiн бағалаудың халықаралық индикаторларын енгiзу;

2) медицина ғылымының инфрақұрылымын жаңғырту:

Астана қаласында регенеративтiк медицина, молекулалық биология  және жасуша технологиялары орталықтары бар «Өмiр туралы ғылыми орталық» ғылыми-зерттеу кешенiн құру;

әлемдiк үздiк стандарттарға сәйкес келетiн жабдықтармен жарақтандырылған ұжымдық пайдаланылатын 2 ғылыми орталық құру;

ЖОО ғылымының деңгейi мен сапасын арттыру;

денсаулық сақтау саласында жоғары бiлiктi ғылыми кадрларды даярлау, оның iшiнде РҺD магистратура және докторантура шеңберiнде ғылыми-педагог кадрларды даярлау бағдарламаларын жетiлдiру;

әлемге танылған ғалымдарды шақыра отырып, жас және перспективалы ғалымдардың шетелде тағылымдамаларын ұйымдастыру.

5.6. Дәрiлiк заттардың халық үшiн қолжетiмдiлiгiн және сапасын арттыру, денсаулық сақтау ұйымдарын медициналық техникамен жарақтандыруды жақсарту

Дәрiлiк заттардың қолжетiмдiлiгi мен сапасын арттыру мақсатында пациенттерге дәрiхана мен дәрiлiк затты таңдау құқығын беру арқылы халықты амбулаториялық дәрi-дәрмекпен қамтамасыз етудi реформалау жүргiзiлетiн болады.

Бұл тетiк фармацевтика нарығындағы субъектiлердiң, оның iшiнде шағын кәсiпкерлiк субъектiлерiнiң көпшiлiгiн амбулаториялық дәрi-дәрмекпен қамтамасыз етуге қатысуға тарту жолымен халыққа дәрiлiк заттардың нақты қолжетiмдiлiгiн жақсартуға мүмкiндiк бередi.

Жоспарланып отырған iс-шаралар бүкiл халықтың сапалы дәрiлiк заттарға тең қол жеткiзуiн қамтамасыз етедi, қаржы ресурстарын ұтымды пайдалануға мүмкiндiк бередi, дәрiлiк заттар бағасының жыл сайынғы өсуiн төмендетедi, тегiн медициналық көмектiң кепiлдiк берiлген көлемiнiң шеңберiнде сатып алынатын дәрiлiк заттардың көлемi мен тiзбесiн кеңейтедi және отандық фармацевтика өнеркәсiбiн дамыту үшiн жағдай жасайды.

Мақсаты: халықты сапалы, тиiмдi, қауiпсiз дәрiлiк заттармен қамтамасыз ету, олардың тегiн медициналық көмектiң кепiлдiк берiлген көлемiнiң шеңберiнде қолжетiмдiлiгiн ұлғайту.

Негiзгi мiндеттер:

1) халықты сапалы дәрiлiк заттармен қамтамасыз ету жүйесiн жетiлдiру;

2) денсаулық сақтау ұйымдарын қазiргi заманғы медициналық техникамен жарақтандыру және олардың сервистiк қызмет көрсету жүйесiн қалыптастыру;

3) дәрiлiк заттардың, медициналық мақсаттағы бұйымдардың және медициналық техниканың айналысы саласында сапаны бақылау жүйесiн жетiлдiру.

Нәтижелер көрсеткiштерi:

бiрыңғай дистрибуция жүйесi арқылы ТМККК шеңберiнде дәрiлiк заттарды сатып алудың көлемдерiн 2013 жылға қарай 70 %-ға дейiн, 2015 жылға қарай 80 %-ға дейiн (2009 ж. - 0%) жеткiзу;

ауылдық елдi мекендерде ТМККК шеңберiнде дәрiлiк заттарды берудi жүзеге асыратын объектiлердiң санын 2013 жылға қарай 3200-ға дейiн, 2015 жылға қарай 3300-ға дейiн (2009 ж. - 3000) ұлғайту.

Қол жеткiзу жолдары

1. Халықты сапалы дәрiлiк заттармен қамтамасыз ету жүйесiн жетiлдiру мыналарды көздейдi:

амбулаториялық дәрi-дәрмектермен қамтамасыз етудi жетiлдiру және бекiтiлген бағалар бойынша ТМККК шеңберiнде дәрiлiк заттарды босатуды жүзеге асыратын дәрiханалық ұйымдар санын көбейту арқылы пациенттерге дәрiхананы және дәрiлiк затты таңдау құқығын беру;

формулярлық жүйенi дамыту және пациенттер мен медицина қызметкерлерiн ұлттық ақпараттық дәрi-дәрмек орталығы арқылы объективтi және нақты ақпаратпен қамтамасыз ету жолымен ұтымды фармокотерапия (дәрiлiк заттарды тиiмдi тағайындау және пайдалану) қағидаттарын енгiзу;

ауылда дәрi-дәрмекпен қамтамасыз ету жүйесiн жетiлдiру, оның iшiнде БМСК ұйымдары мен жылжымалы дәрiхана пункттерi арқылы ауыл тұрғындарына (дәрiханалық ұйымдары жоқ ауылдарда) дәрiлiк көмектiң жеке қолжетiмдiлiгiн одан әрi қамтамасыз ету;

Дәрiлiк заттар мен медициналық мақсаттағы бұйымдардың бiрыңғай дистрибуциясы жүйесiн жетiлдiру.

2. Денсаулық сақтау ұйымдарын қазiргi заманғы медициналық техникамен жарақтандыру және олардың сервистiк қызмет көрсету жүйесiн қалыптастыру мақсатында мыналар жоспарлануда:

заңнамада белгiленген тәртiппен медициналық техниканы жеткiзудiң лизингiлiк схемаларын пайдалану жүйесiн әзiрлеу және енгiзу;

медициналық техниканың, оның iшiнде қымбат бағалы жабдықтардың кепiлдiктен кейiнгi сервистiк қызмет көрсету келiсiмшарттары жүйесiн енгiзу.

3. Дәрiлiк заттардың, медициналық мақсаттағы бұйымдардың және медициналық техниканың айналысы саласында сапаны бақылау жүйесiн

жетiлдiру үшiн:

1) дәрiлiк заттардың, медициналық мақсаттағы бұйымдардың және медициналық техниканың айналысы саласындағы нормативтiк құқықтық

актiлердi үйлестiру, рұқсат беретiн құжаттарды өзара тану, дәрiлiк заттардың сапасын кеден одағы аясында инспекциялау мен бақылаудың ықпалдастырылған жүйесiн құру;

2) дәрiлiк заттардың сапасын мемлекеттiк бақылау жүйесiн:

«Дәрiлiк заттарды, медициналық мақсаттағы бұйымдарды және медициналық техниканы сараптау ұлттық орталығы» РМК зертханаларын (оның iшiнде аумақтық) қазiргi заманғы зертханалық технологиямен материалдық-техникалық қамтамасыз етудi жетiлдiру және қызметкерлердi оқыту;

аккредиттеу туралы ереженi және зертханаларды халықаралық стандарттарға сәйкестiгiне аккредиттеу жүйесiн әзiрлеу;

Еуропа фармакопея дәрiлiк заттар сапасын бақылау (ОМСL) жөнiндегi ресми зертханалардың еуропалық желiсiне кiру үшiн дайындық iс-шараларын жүргiзу;

фармацевтикалық инспекциялардың (РIС/S) халықаралық ынтымақтастық жүйесiне кiру үшiн мемлекеттiк және сараптау органының мамандарын оқыту;

контрафактiлiк және жалған өнiмдердiң өндiрiсi мен таралуына қарсы iс-қимыл бойынша iс-шаралар өткiзу;

медициналық және фармацевтикалық қызмет сапасын бақылау жөнiндегi мемлекеттiк органның аумақтық бөлiмшелерiн жалған дәрiлiк заттарды анықтауға арналған экспресс зертханалармен қамтамасыз ету арқылы жетiлдiру жоспарлануда.

6. Бағдарламаны iске асыру кезеңдерi

Бағдарламаны iске асыру екi кезеңде жүзеге асырылады.

Бiрiншi кезеңде (2011 - 2013 жылдар) мына мiндеттердi шешу көзделедi:

қоғамдық денсаулық қорғау мәселелерi бойынша сектораралық және ведомствоаралық өзара iс-қимылдың бiрыңғай ұлттық стратегиясын әзiрлеу;

халықтың нысаналы топтарына арналған ұлттық скринингтiк бағдарламалар кешенiн әзiрлеу және енгiзу;

Iс-шаралар бағдарламасы шеңберiнде жүргiзiлетiн бағалаудың нысаналы индикаторлар жүйесiн әзiрлеу;

денсаулық сақтау жүйесiнiң нормативтiк құқықтық базасын жетiлдiру, оның iшiнде кеден одағы мен ДСҰ-ның талаптарына сәйкес оны үйлестiру;

мемлекеттiк санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау жүйесiн басқаруды жетiлдiру;

денсаулық сақтау жүйесiне әлеуметтiк қызметкерлер институтын енгiзу әдiстемесiн әзiрлеу;

медициналық көмектiң сапасын басқару жүйесiн әзiрлеу;

БҰДЖ-ды одан әрi жетiлдiру;

денсаулық сақтау саласына инвестициялар тарту тетiктерiн әзiрлеу;

медицина ғылымын басқару мен қаржыландырудың жаңа қағидаттарын енгiзу;

Дәрiлiк заттар мен медициналық мақсаттағы бұйымдардың бiрыңғай дистрибуциясын жетiлдiру;

дәрiлiк заттардың, медициналық мақсаттағы бұйымдардың және медициналық техниканың айналысы саласындағы сапаны бақылау жүйесiн жетiлдiру.

Екiншi кезеңде (2014 - 2015 жылдар) мына мiндеттердi шешу көзделедi:

Бағдарламаның бiрiншi кезеңiнде әзiрленген стратегиялар мен әдiстемелердi енгiзу;

негiзгi әлеуметтiк мәнi бар ауруларды және жарақаттарды диагностикалау мен емдеудiң халықаралық стандарттарын, хаттамаларын және әдiстемелерiн енгiзу;

өмiр мен денсаулық үшiн қауiп-қатер факторларын төмендету жөнiндегi мемлекеттiк органдардың, қоғамның, жұмыс берушiлердiң және азаматтардың ведомствоаралық және сектораралық тиiмдi өзара iс-қимылын iске асыру;

жеке және қоғамдық денсаулықты нығайтуға және сақтауға мемлекеттiң, жұмыс берушiлер мен азаматтардың ынтымақтасқан жауапкершiлiгiн енгiзу;

мемлекеттiк санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау тиiмдiлiгiн арттыру және стандарттарды қазiргi заманғы халықаралық талаптарға (санитариялық ережелер, гигиеналық нормативтер, техникалық регламенттер) сәйкес келтiру;

ТМККК шеңберiнде дәрiлiк заттар мен ұсынылатын медициналық қызметтердiң тiзбесiн кеңейту;

БМСК-ның әлеуметтiк бағдарланған моделiн құру;

денсаулық сақтауды басқару мен қаржыландырудың медициналық қызметтiң сапасына бағдарланған жүйесiн енгiзу;

денсаулық сақтау кадрларын даярлау жүйесiн басқару мен қаржыландырудың жаңа қағидаттарын енгiзу;

медицина ғылымының инфрақұрылымын жаңғырту;

медицина қызметкерлерiнiң әлеуметтiк мәртебесi мен уәждемесiн көтеру;

дәрiлiк заттардың сапасы мен қолжетiмдiлiгiн арттыру;

денсаулық сақтау ұйымдарын озық медициналық техникамен жарақтандыру және оларға сервистiк қызмет көрсету жүйесiн қалыптастыру;

халықаралық стандарттарға сәйкес келетiн жаңа өндiрiстер құру арқылы отандық дәрiлiк заттар, медициналық мақсаттағы бұйымдар және медициналық техника өндiрiсiн дамыту.

7. Қажеттi ресурстар

Бағдарламаны iске асыруға 2011 — 2015 жылдары республикалық және жергiлiктi бюджеттерден, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасымен тыйым салынбаған басқа да қаражат жұмсалады.

Бағдарламаны iске асыруға мемлекеттiк бюджеттен жалпы шығындар 359 358,9 млн. теңгенi, оның iшiнде республикалық бюджет қаражаты есебiнен (жергiлiктi бюджеттерге берiлетiн нысаналы трансферттердi қоса алғанда) 356 596,8 млн. теңгенi, жергiлiктi бюджет қаражатынан 2 762,1 млн. теңгенi құрайды.

2011 - 2015 жылдарға арналған Бағдарламаны қаржыландыру көлемi Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес тиiстi қаржы жылдарына арналған республикалық және жергiлiктi бюджеттердi бекiту кезiнде нақтыланатын болады.

УТВЕРЖДЕНА

Указом Президента

Республики Казахстан

от 29 ноября 2010 года

№ 1113

Государственная программа

развития здравоохранения Республики Казахстан

«Саламатты Қазақстан» на 2011 – 2015 годы

1. Паспорт Программы

2. Введение

Здоровье каждого человека, как составляющая здоровья всего населения, становится фактором, определяющим не только полноценность

его существования, но и потенциал его возможностей. Уровень состояния здоровья народа, в свою очередь, определяет меру социально-экономического, культурного и индустриального развития страны. С точки зрения устойчивого и стабильного роста благосостояния населения отрасль здравоохранения, представляющая собой единую развитую, социально ориентированную систему, призванную обеспечить доступность, своевременность, качество и преемственность оказания медицинской помощи, является одним из основных приоритетов в республике.

Президент Назарбаев Н.А. в своем Послании народу Казахстана «Новый Казахстан в новом мире» подчеркнул, что одним из направлений государственной политики на новом этапе развития нашей страны должно стать улучшение качества медицинских услуг и развитие высокотехнологичной системы здравоохранения. Качество медицинских услуг является комплексным понятием и зависит от множества емких причин, среди которых следует выделить материально-техническую оснащенность медицинских организаций, уровень профессионализма и наличие мотивации клинических специалистов

к его повышению, внедрение современных технологий управления процессами организации и оказания медицинской помощи, внедрение эффективных методов оплаты медицинской помощи. Совершенствование управления качеством медицинских услуг занимает важное место в контексте стратегического развития здравоохранения Казахстана до 2020 года.

В Послании 2010 года Президент поставил конкретные задачи на ближайшее десятилетие. В том числе Нурсултан Абишевич указал, что «Здоровый образ жизни и принцип солидарной ответственности человека за свое здоровье – вот что должно стать главным в государственной политике в сфере здравоохранения, и повседневной жизни населения».

В соответствии с вышеуказанным, а также на основе проведенного анализа современного состояния здоровья населения и системы здравоохранения Республики Казахстан были определены приоритетные стратегические направления и механизмы реализации Государственной программы развития здравоохранения Республики Казахстан «Саламатты Қазақстан» на 2011 – 2015 годы.

В Программе предусмотрены меры по законодательному, инвестиционному, структурному, экономическому и кадровому обеспечению выполнения планируемых мероприятий с учетом межведомственного и межсекторального взаимодействия. Предусматривается создание рынка медицинских услуг и конкурентных отношений среди медицинских организаций.

Реализация Программы будет способствовать динамичному развитию системы здравоохранения путем создания условий для перехода к малозатратным формам медицинского обслуживания, обеспечения профилактической направленности отрасли, повышения уровня доступности и качества медицинской помощи, внедрения специальных социальных услуг, а также создания условий для мотивации у населения самосохранительного поведения, профессионального и личностного роста медицинского персонала, адаптации системы здравоохранения к современным требованиям и рыночным условиям общества.

3. Анализ текущей ситуации

За период реализации Государственной программы реформирования и развития здравоохранения Республики Казахстан на 2005-2010 годы (далее - Госпрограмма) были достигнуты определенные результаты:

• принят Кодекс Республики Казахстан «О здоровье народа и системе здравоохранения»;
• установлены минимальные стандарты по гарантированному объему бесплатной медицинской помощи;
• разработаны и реализуются отраслевые программы по снижению материнской и детской смертности в Республике Казахстан на 2008 – 2010 годы, о мерах по совершенствованию службы крови в Республике Казахстан на 2008 – 2010 годы, по противодействию эпидемии СПИД в Республике Казахстан на 2006 – 2010 годы, развития кардиологической и кардиохирургической помощи в Республике Казахстан на 2007 – 2009 годы, «Здоровый образ жизни» на 2008 – 2016 годы; сформирована система санитарной охраны границы: на Государственной границе развернута сеть санитарно-карантинных пунктов, обеспечивающих защиту территории страны от завоза и распространения особо опасных инфекционных заболеваний;
• проведено реформирование службы первичной медико-санитарной помощи (далее – ПМСП), действующей по принципу общей врачебной практики, проводятся профилактические осмотры детей, взрослого населения на предмет раннего выявления болезней системы кровообращения, скрининговые исследования женщин на предмет раннего выявления онкопатологии репродуктивной системы;
• внедрено бесплатное и льготное лекарственное обеспечение;
• проведена типизация и стандартизация сети государственных медицинских организаций, утвержден государственный норматив сети организаций здравоохранения;
• проведены мероприятия по укреплению материально-технической базы организаций здравоохранения;
• создана система независимой медицинской экспертизы;
• с 1 января 2010 года поэтапно внедряется Единая национальная система здравоохранения (далее – ЕНСЗ), предусматривающая обеспечение пациентам свободного выбора врача и медицинской организации, формирование конкурентной среды оказания медицинских услуг, работу медицинских организаций, направленную на достижение конечных результатов и оплату медицинских услуг по фактическим затратам;
• проведена консолидация бюджета на областном уровне, а с 2010 года – на республиканском уровне на оказание стационарной и стационарозамещающей медицинской помощи, за исключением лечения туберкулезных, психических и инфекционных заболеваний;
• осуществляется подготовка менеджеров здравоохранения;
• реализуется совместный со Всемирным Банком проект «Передача технологий и проведение институциональной реформы в секторе здравоохранения Республики Казахстан»;
• внедрена Единая система дистрибуции лекарственных средств;
• внедряются информационные технологии в здравоохранение: создан республиканский информационно-аналитический центр с филиалами во всех регионах;
• проведена реструктуризация санитарно-эпидемиологической службы, создана вертикаль управления;
• внедряется система оценки рисков в сфере контроля в области здравоохранения.

Медико-демографическая ситуация и заболеваемость

За период реализации Госпрограммы отмечены:

улучшение демографической ситуации, повышение уровня рождаемости населения с 18,42 (2005 г.) до 22,75 (2008 г.);

стабилизация показателя смертности – 9,74 (2005 г. – 10,37);

увеличение коэффициента естественного прироста населения до 13,01 (2005 г. – 8,05) на 1000 населения.

Численность населения в республике увеличилась по сравнению с 2005 годом на 762,6 тыс. человек и на начало 2010 года составила 16004,6 тыс. человек. За период реализации Госпрограммы отмечается тенденция незначительного увеличения (1,7%) заболеваемости. В структуре заболеваемости первое место занимают болезни органов дыхания (39,37%), второе – травмы и отравления (6,88%), третье – болезни мочеполовой системы (6,86%), далее следуют болезни органов пищеварения (6,46%), болезни кожи и подкожной клетчатки (6,08%), болезни крови и кроветворных органов (4,24%), болезни системы кровообращения (3,72%), инфекционные и паразитарные заболевания (3,24%), другие болезни (23,14%).

Несмотря на позитивные сдвиги в демографической ситуации, сохраняется низкий уровень здоровья женщин и детей. Остается актуальной проблема репродуктивного здоровья, до 16% браков являются бесплодными. Это во многом связано с широкой распространенностью инфекций, передающихся половым путем (далее – ИППП), и высоким уровнем абортов, что в свою очередь определяется небезопасным половым поведением населения, прежде всего, молодых людей. Согласно статистике зарегистрированных случаев 1 из 4 беременностей в стране заканчивается искусственным прерыванием. Частота родов у девочек-подростков 15-19 лет имеет тенденцию к увеличению, и в 2008 году составила 31,1 на 1000 населения. Основными причинами материнской смертности (2005 г. – 40,5, 2009 г. – 36,9 на 100 тыс. родившихся живыми) продолжают оставаться акушерские кровотечения, гестозы, экстрагенитальная патология.

Уровень младенческой смертности в 2005 году составлял 15,1 на 1000 родившихся живыми. С 2008 года с введением критериев живорождения и мертворождения показатель младенческой смертности составил 20,7, и в 2009 году отмечается тенденция к снижению до 18,4 на 1000 родившихся живыми. Основными причинами младенческой смертности являются состояния, возникающие в перинатальном периоде (60,4%). Второе место в структуре младенческой смертности занимают врожденные патологии, что свидетельствует о недостаточном уровне проводимой ранней диагностики (скрининги беременных на предмет выявления врожденных патологий), нездоровом образе жизни родителей и неблагополучной экологической ситуации в ряде регионов республики.

Анализ данных за 2007 – 2009 годы показал, что смертность детей до 1 года от респираторных заболеваний и пневмоний занимает 3 место среди всех причин смерти, от инфекционных заболеваний – 1 место.

В 2008 году в Республике Казахстан зарегистрировано 33774 случая заболевания пневмонией детей в возрасте до 5 лет. Общая численность случаев смерти детей до 5 лет в 2008 году составила 8225 детей, от пневмонии умерло около 1,5 тыс. детей.

В настоящее время самым эффективным и экономически выгодным профилактическим мероприятием от пневмококковой инфекции, известным

в современной медицине, является вакцинация. Внедрение в календарь профилактических прививок республики вакцинации против пневмококковой инфекции детям с 2-месячного возраста позволит добиться существенного снижения заболеваемости пневмонией детей до 5 лет на 50%, смертности –на 20%.

В настоящее время в Казахстане лица пожилого возраста составляют свыше 7,7% от количества всего населения. По прогнозам экспертов Организации Объединенных Наций, в ближайшие годы в Казахстане ожидается увеличение числа лиц пожилого возраста на 11%. В этой связи для улучшения оказания им медицинской помощи необходимо создание в республике системы геронтологической помощи.

За прошедший пятилетний период наблюдается снижение некоторых показателей распространенности и смертности населения от социально значимых заболеваний. Так, снизились показатели заболеваемости и смертности от туберкулеза (со 147,3 до 105,5 и с 20,8 до 12,5 на 100 тыс. населения соответственно). Вместе с тем эпидемиологическая ситуация по данному заболеванию остается напряженной. В рейтинге Глобального индекса конкурентоспособности Казахстан занимает 94 место по заболеваемости (за 2007 г. – 130 место) и 111 позицию по влиянию туберкулеза на бизнес.

Несмотря на проводимое масштабное строительство, реализацию программы лечения туберкулеза «DOTS-плюс», актуальными остаются вопросы эпидемиологического надзора за распространением, развитием лекарственной устойчивости и смертности от туберкулеза.

Отмечается некоторое снижение показателя заболеваемости злокачественными новообразованиями (с 192,5 до 182,6 на 100 тыс. населения). Вместе с тем преобладают запущенные формы (16,2%), смертность занимает третью позицию в структуре причин общей смертности (12,6%). Однако, наряду со снижением заболеваемости по республике в целом отмечается рост показателей по крупным промышленным регионам. Самый высокий удельный вес заболеваемости злокачественными новообразованиями (44,5%) установлен в Восточно-Казахстанской и Павлодарской областях.

По классификации Всемирной организации здравоохранения (далее – ВОЗ), Казахстан находится в концентрированной стадии эпидемии ВИЧ/СПИДа (0,2% населения при среднемировом показателе 1,1%).

По оценочным данным международных экспертов, число людей, живущих с ВИЧ в Казахстане, составляет 16 тыс. человек, что почти в 2 раза превышает число зарегистрированных. Растет число ВИЧ-инфицированных женщин, на которых приходится около 1/4 совокупной численности ВИЧ-инфицированных. В 2008 году частота ВИЧ-инфекции среди беременных женщин составляла 0,07%, повышаясь с 2005 года на 0,01% ежегодно, что повышает потенциал передачи ВИЧ от матери к ребенку. Вместе с тем низкая информированность населения о ВИЧ/СПИД способствует реальной опасности ухудшения ситуации по данной патологии.

Травматизм остается одной из важнейших медико-социальных проблем современности не только для Казахстана, но и для большинства стран мира.

В Казахстане травмы в структуре заболеваемости населения, временной нетрудоспособности и смертности занимают второе место, по первичному выходу на инвалидность – третье место. Наряду с этим системный подход по реабилитации и восстановлению трудоспособности лиц, получивших различные травмы, отсутствует.

За последние годы сложилась отрицательная динамика уровня первичной инвалидности (интенсивный показатель первичного выхода на инвалидность в республике в 2007 г. составил 27,7, в 2008 г. – 28,8, в 2009 г. – 29,2 на 10 тыс. населения), что также является свидетельством недостаточной профилактической направленности здравоохранения.

Ухудшение экологической обстановки обуславливает увеличение спроса на медицинские услуги по диагностике и лечению болезней, связанных

с воздействием вредных факторов окружающей среды (болезни органов дыхания, онкологические заболевания, аллергические болезни и т. д.).

В последние годы отмечается позитивная динамика состояния санитарно-эпидемиологической ситуации, зарегистрировано снижение заболеваемости

по ряду значимых инфекционных заболеваний, а по некоторым вакциноуправляемым ставится задача их полной ликвидации или элиминации.

Ежегодно увеличивается удельный вес населения, обеспеченного безопасной питьевой водой, который по итогам 2009 года составил 81,8%, улучшается санитарно-техническое состояние эпидемически значимых объектов. Обеспечивается необходимый комплекс профилактических мероприятий в природных очагах особо опасных инфекций, в которых

не допущено групповых случаев заболеваний населения. Внедрена система экстренного оповещения об осложнении эпидемиологической ситуации

с сопредельными государствами.

Вместе с тем остаются нерешенными вопросы усиления роли службы

в общественном здравоохранении по профилактике неинфекционных заболеваний. Необходимо повышение качества и оперативности проводимой санитарно-эпидемиологической экспертизы, слабо развита система аккредитации, недостаточно внедряются международные стандарты лабораторных исследований и оценки рисков влияния факторов внешней среды

на здоровье населения. Не развита система защиты прав потребителей

в области обеспечения безопасности продукции и услуг.

Требует совершенствования деятельность организаций, занимающихся дезинфекцией и дератизацией, в части налаживания единой координации

их деятельности, повышения качества и эффективности проводимых мероприятий.

В связи с возрастающим риском биологического терроризма и распространения особо опасных инфекций необходимо создание национальной системы биологической безопасности.

По данным ВОЗ, здоровье человека на 50% зависит от образа жизни. Развитие большинства хронических неинфекционных болезней (болезни сердечно-сосудистой системы, сахарный диабет и другие) связано с образом жизни человека. В этой связи становится важным формирование здорового образа жизни казахстанцев и развитие физической культуры. Вместе с тем

в настоящее время механизм межсекторального и межведомственного партнерства в вопросах охраны общественного здравоохранения не налажен, что связано с недостаточным пониманием государственными органами, государственными и частными секторами своих миссий в области охраны здоровья, отсутствием четкого разделения ответственности, слабым информационным сопровождением проблем охраны здоровья.

Также причинами низкого уровня здоровья населения являются недостаточная информированность, грамотность и мотивация населения

в вопросах ведения здорового образа жизни и профилактики болезней, сохранение неблагоприятных условий окружающей среды, водопотребления и питания, экономическое неблагополучие социально уязвимых категорий населения. Кроме того, сохраняется слабая профилактическая активность системы здравоохранения, то есть ориентация на лечение болезней, а не на их предотвращение.

Система здравоохранения

Динамика основных показателей здравоохранения свидетельствует

о ежегодном увеличении бюджетных средств, направляемых в сферу здравоохранения. Так, в период с 2004 по 2009 годы объем финансирования на гарантированный объем бесплатной медицинской помощи (далее – ГОБМП) увеличился с 90,5 до 273,1 млрд. тенге. В 2009 году на поэтапное доведение финансирования ГОБМП до среднереспубликанского уровня Алматинской, Жамбылской, Кызылординской и Южно-Казахстанской областей целевыми текущими трансфертами из республиканского бюджета было выделено

5,4 млрд. тенге.

Расходы здравоохранения на душу населения за последние годы также имеют определенный рост: с 8 740 тенге в 2004 году до 30 373 в 2009 году.

Показатель обеспеченности койками за время реализации Госпрограммы снизился до 70,2 коек на 10 тыс. населения (2005 г. – 73,1 коек). При этом количество больничных коек сократилось только на 2330 единиц. Вместе с тем до 30% больных, госпитализированных в стационары, не нуждаются в стационарном лечении; увеличивается число вызовов скорой медицинской помощи (с 4 658 971 в 2005 г. до 4 978 393 в 2008 г.), в том числе необоснованных (с 126 756 до 189 498 соответственно).

Отмечается развитие стационарозамещающих технологий. Так, в дневных стационарах при амбулаторно-поликлинических организациях пролечено

445 145 больных (в 2005 г. – 278 813), в стационарах дневного пребывания при больницах – 64 081 больной (в 2005 г.– 56 728), в стационарах на дому – 158 758 больных (в 2005 г. – 155 480 больных). В 2009 году амбулаторно-поликлиническими организациями здравоохранения обслужено 104,5 млн. посещений пациентов (в 2005 г. – 99,3 млн. посещений), число посещений

на 1 жителя осталось на прежнем уровне – 6,6 посещений.

В настоящее время в 50 организациях здравоохранения внедрена Единая информационная система здравоохранения (далее – ЕИСЗ). В целях повышения доступности дистанционной специализированной медицинской помощи Министерство здравоохранения Республики Казахстан с 2004 года осуществляет реализацию инвестиционного проекта «Развитие телемедицины и мобильной медицины в здравоохранении аульной (сельской) местности». В связи с этим проводится поэтапное внедрение телемедицины в сельском здравоохранении, которая на сегодняшний день внедрена в 14 регионах. Сеансы телемедицины проводятся в виде телеконференций с привлечением узких специалистов различного профиля: в 2009 году в 13 регионах проведено 10611 телемедицинских консультаций.

В республике продолжается переход на новый государственный норматив сети организаций здравоохранения. В реализацию Кодекса Республики Казахстан «О здоровье народа и системе здравоохранения» разработан и утвержден постановлением Правительства Республики Казахстан от 15 декабря 2009 года № 2131 новый государственный норматив сети организаций здравоохранения, предусматривающий упорядочение сети государственных организаций здравоохранения, создание сети многопрофильных больниц, обеспечение доступности ПМСП, в первую очередь сельскому населению. Кроме того, поэтапный перевод медицинских организаций в статус государственных предприятий на праве хозяйственного ведения направлен

на совершенствование системы управления, финансирования, инвестиционной политики в здравоохранении, повышение экономической эффективности деятельности медицинских организаций и решение вопросов кадрового обеспечения.

Продолжается развитие сектора высокотехнологичных услуг.

В настоящее время в состав АО «Национальный медицинский холдинг»

входит пять республиканских научных центров: Национальный научный центр материнства и детства, Республиканский детский реабилитационный центр, Республиканский диагностический центр, Научный центр нейрохирургии, Научно-исследовательский институт неотложной медицинской помощи, оказывающие высокотехнологичную помощь. В 2011 году планируется завершить строительство еще одного объекта – Республиканского научного центра кардиохирургии.

Вместе с тем в секторе здравоохранения имеется ряд фундаментальных проблем. Так, отрасль здравоохранения нуждается в дополнительных вложениях, особенно в развитие первичной медико-санитарной помощи. Финансирование ГОБМП, несмотря на ежегодное увеличение (с 64,8 млрд. тенге в 2003 г. до 464,1 млрд. тенге в 2009 г.), также нуждается

в дополнительных расходах. Ключевые проблемы связаны не только

с недостатком ресурсов, но и с низкой эффективностью их использования,

то есть на сегодняшний день управление и финансирование здравоохранения ориентировано на поддержание мощности сети, а не на ее эффективность.

Недостаточно используются эффективные механизмы финансирования ПМСП ввиду отсутствия финансирования на стимулирующие выплаты (44%); несовершенства нормативной правовой базы, отсутствия юридических механизмов (25%); слабой подготовки менеджеров здравоохранения (6%).

Кроме того, необъективная система тарифообразования, низкая самостоятельность государственных организаций здравоохранения и отсутствие квалифицированных менеджеров существенно тормозят развитие конкурентоспособности поставщиков медицинских услуг.

Сохраняются неравномерный доступ к медицинским услугам и низкое качество медицинских услуг. Так, несмотря на то, что более 40% населения Казахстана составляют сельчане, в настоящее время инфраструктура здравоохранения сконцентрирована в мегаполисах, в частности, в городах Астане и Алматы. Это значительно затрудняет доступ пациентов

из различных регионов страны к качественным и высокотехнологичным медицинским услугам. Также наблюдается неравномерное распределение ресурсов по регионам. Так, в 2009 году разброс расходов на ГОБМП в расчете на 1 жителя составлял от 12 964 до 21 289 тенге.

В этой связи вопросы регионального здравоохранения требуют особого внимания, поэтому одной из задач Госпрограммы является региональное выравнивание финансирования медицинской помощи, которое позволит обеспечить равный справедливый доступ казахстанцев к качественной и высокотехнологичной медицинской помощи.

В настоящее время проблемными остаются вопросы, связанные

с недостаточным уровнем материально-технического обеспечения медицинских организаций. К примеру, оснащенность скорой медицинской помощи медицинским оборудованием и изделиями медицинского назначения по республике составляет 51,69%. В ряде регионов страны организации, оказывающие медицинскую помощь (станции скорой медицинской помощи, ПМСП, судебно-медицинская экспертиза и др.), располагаются в нетиповых, приспособленных помещениях, более 400 (4,3%) организаций здравоохранения расположены в аварийных зданиях.

Наряду с этим слабо развиваются общеврачебная практика

в первичном звене здравоохранения и здоровьесберегающие технологии

в профилактической работе с населением.

Кроме того, отмечается несоответствие нормативных требований

с финансовым обеспечением. Из-за отсутствия бюджета не реализуется Закон Республики Казахстан «О специальных социальных услугах».

Уровень оплаты труда медицинских работников остается низким, отсутствует дифференцированный подход к оплате труда, основанный

на конечных результатах их работы. Кроме того, повсеместно наблюдается дефицит квалифицированных кадров, особенно в сельских регионах,

что затрудняет обеспечение медицинскими услугами сельского населения республики.

Несмотря на активное внедрение ЕИСЗ на сегодняшний день сохраняется недостаточный уровень информационно-коммуникационной инфраструктуры

в здравоохранении, низкий уровень компьютерной грамотности среди медицинского персонала и отсутствие автоматизации лечебно-профилактического процесса.

За период реализации Госпрограммы проведена определенная работа

по достижению качества подготовки кадров здравоохранения. Создана нормативная база медицинского и фармацевтического образования, с 2007 года реализуются новые образовательные программы высшего медицинского образования, основанные на профессиональном подходе и с учетом лучшего мирового опыта. Государственные медицинские вузы впервые за последние 10 лет приобрели современное учебно-клиническое и лабораторное оборудование, 85% медицинских вузов перешли в статус государственных предприятий на праве хозяйственного ведения, получив большую самостоятельность. Осуществляется внедрение инновационных образовательных технологий. Созданные учебно-клинические центры позволили сделать акцент на клиническую подготовку студентов и интернов. Разработаны национальные стандарты институциональной аккредитации базового медицинского образования, основанные на глобальных стандартах улучшения качества Всемирной федерации медицинского образования.

За период реализации Госпрограммы большое внимание было уделено повышению квалификации медицинских кадров за рубежом, а также организации мастер–классов с привлечением в Республику Казахстан ведущих зарубежных специалистов.

Серьезной проблемой остается вопрос обеспечения области здравоохранения квалифицированными кадрами. Сегодня в отрасли трудятся около 59 тыс. врачей. Несмотря на ежегодное увеличение числа медицинских кадров с высшим образованием (более чем на 9,5%) за счет роста приема

в медицинские вузы, увеличение количества выпускников, в отрасли сохраняется дефицит кадров, особенно в сельской местности. Показатель обеспеченности врачебными кадрами сельского населения почти в 4 раза меньше, чем в городе. Неравномерность распределения врачебных кадров

по регионам Казахстана характеризуется как крайне высокая и составляет

в некоторых регионах от 9,5 врачей (Алматинская область) до 19,3 врачей (Карагандинская область) на 10 тыс. населения.

Наблюдается тенденция «старения» кадров. Несмотря на увеличение притока молодых специалистов в отрасль, их доля остается недостаточной и составляет не более 4% от общего числа врачебных кадров. По-прежнему

из-за низкой привлекательности профессии и отсутствия мотивационных механизмов уровень трудоустройства выпускников вузов не превышает 87%.

Несмотря на достаточно высокий уровень категорированности медицинских кадров (42%), качество оказываемых ими медицинских услуг

не удовлетворяет потребителей и работодателей.

Сфера науки в области здравоохранения существенно отстает от мировых стандартов, отмечаются неконкурентоспособность и невостребованность отечественной научной продукции. Для решения указанных проблем с 2007 года реализуется Концепция реформирования медицинской науки. Начаты мероприятия по совершенствованию управления медицинской наукой. Ряд научных организаций перешли в статус государственных предприятий на праве хозяйственного ведения для получения большей самостоятельности. Создаются научно-образовательно-практические кластеры. В научных организациях созданы центры доказательной медицины. Более 40 перспективных научных сотрудников прошли обучение по менеджменту научных исследований

в университетах США, Сингапура. Повысилось число публикаций

в рецензируемых международных изданиях, появились международные патенты. Разработана система рейтинговой оценки деятельности организаций медицинской науки.

Несмотря на предпринятые меры, основными проблемами образовательной деятельности в области здравоохранения Казахстана остаются качество подготовки кадров, уровень квалификации работающих специалистов, дефицит персонала, оказывающего ПМСП, чрезмерная концентрация медицинских работников в крупных городах, дисбаланс численности медицинских работников, получивших высшее и среднее профессиональное медицинское образование, отсутствие мотивационных стимулов к работе и недостаточная социальная защищенность работников здравоохранения, низкая конкурентоспособность научных исследований, отсутствие инновационных достижений.

В Республике Казахстан начат процесс реорганизации фармацевтической отрасли для адаптации к условиям рыночной экономики. В реализацию Кодекса Республики Казахстан «О здоровье народа и системе здравоохранения» разработаны нормативные правовые акты, регулирующие сферу обращения лекарственных средств, изделий медицинского назначения и медицинской техники. Меры государственной поддержки направлены на обеспечение ежегодного прироста номенклатуры и объемов производства качественной фармацевтической продукции отечественными производителями.

Упорядочена деятельность по регистрации, сертификации, обеспечению контроля качества лекарственных средств, изделий медицинского назначения и медицинской техники, а также их рекламы. Создан Национальный информационный лекарственный центр.

Начата гармонизация нормативных правовых актов в соответствии с нормами стран Евросоюза. Республика Казахстан стала официальным наблюдателем Комиссии Европейской фармакопеи и полноправной страной-участницей Международной программы ВОЗ по мониторингу побочных действий лекарственных средств. Введено государственное регулирование цен на лекарственные средства, закупаемые за счёт республиканского и местного бюджетов, что позволило снизить цены в среднем на 30%.

На основе мирового опыта создана Единая система дистрибуции лекарственных средств и изделий медицинского назначения, которая позволила достигнуть значительной экономии финансовых средств и увеличить долю потребления отечественных препаратов в несколько раз. Для обеспечения физической доступности лекарственной помощи жителям села организована реализация лекарственных средств через объекты ПМСП в более чем

3000 сельских населенных пунктах, не имеющих аптечных организаций.

Наряду с достигнутыми успехами в фармацевтической деятельности имеется определенный круг задач, требующих первоочередного решения.

Необходимо разработать новый проект национальной лекарственной политики, направленной на обеспечение доступности качественной фармацевтической продукции в соответствии с перечнем ГОБМП. Совокупный фармацевтический рынок стран-членов таможенного союза превышает

17 млрд. долларов США со значительным превалированием импорта.

Для интенсивного развития фармацевтической отрасли необходимо проводить работу по повышению конкурентоспособности производимых лекарственных средств и выходу на международные рынки, в том числе в рамках таможенного союза, необходим переход от системы контроля качества конечного продукта

к системе обеспечения качества производства, дистрибьюторской и аптечной практики.

Анализируя ситуацию в здравоохранении, сильными сторонами отрасли

в целом можно назвать следующие:

четко определенные приоритетные направления развития здравоохранения;

существенное увеличение государственного финансирования здравоохранения;

стабилизация и улучшение основных медико-демографических показателей населения страны, в том числе снижение заболеваемости

по социально значимым болезням;

восстановление и строительство новых объектов здравоохранения;

внедрение новых медицинских технологий в лечебно-диагностический процесс;

наличие пунктов телемедицины в медицинских организациях сельской местности;

наличие республиканского медицинского информационно-аналитического центра с филиалами во всех регионах страны;

улучшение доступности лекарственных средств населению.

Слабые стороны:

неудовлетворительная материально-техническая база организаций здравоохранения, особенно сельских территорий;

отсутствие солидарной ответственности государства, работодателя и граждан за охрану здоровья;

отсутствие четкого механизма реализации прав граждан на лекарственное обеспечение;

сильное различие в качестве медицинских услуг, предоставляемых

в регионах и городах республиканского значения;

недостаточное качество подготовки медицинских кадров;

слабо развит институт подготовки менеджеров здравоохранения;

дефицит кадров по отдельным направлениям узкой квалификации: кардиохирургия, нейрохирургия, трансплантология, травматология, по ряду других специальностей, а также в области менеджмента;

низкая обеспеченность квалифицированными кадрами системы здравоохранения, особенно в сельских регионах;

слабо развита система защиты прав пациента и медицинского работника;

низкая доступность медицинских услуг в отдаленно расположенных населенных пунктах сельской местности, особенно для социально неблагополучных слоев населения;

отсутствие в организациях здравоохранения специалистов по социальной работе.

Возможности:

стабилизация мировой экономики;

развитие медицинской и фармацевтической науки, появление новых методов диагностики и лечения заболеваний;

инвестиционная поддержка Всемирного Банка;

появление новых эффективных методов управления в области здравоохранения;

развитие информационных технологий в секторе здравоохранения;

популяризация спорта среди населения, увеличение количества населения, занимающегося спортом;

формирование негативного отношения к табакокурению во многих странах при поддержке ВОЗ;

наличие системы экстренного оповещения об осложнении эпидемиологической ситуации с сопредельными государствами.

Угрозы:

вспышки новых вирулентных видов гриппа, H1N1, H5N1;

растущие цены на современное медицинское оборудование и фармацевтические препараты;

недостаточное регулирование применения пестицидов и удобрений

в аграрной промышленности стран, продукция которых импортируется

в Республику Казахстан;

применение гормональных и фармацевтических препаратов

в животноводстве стран, продукция которых импортируется в Республику Казахстан;

наличие природных очагов особо опасных инфекций на территории страны;

отсутствие источников безопасной питьевой воды в некоторых регионах.

4. Цели, задачи, целевые индикаторы и показатели

результатов реализации Программы

Цель: улучшение здоровья граждан Казахстана для обеспечения устойчивого социально-демографического развития страны.

Программные цели:

1. Укрепление здоровья казахстанцев путем достижения согласованности усилий всего общества в вопросах охраны здоровья.

2. Формирование конкурентоспособной системы здравоохранения.

Целевые индикаторы реализации Программы:

увеличение ожидаемой продолжительности жизни населения к 2013 году до 69,5 лет, к 2015 году – до 70 лет;

снижение материнской смертности к 2013 году до 28,1, к 2015 году –

до 24,5 на 100 тыс. родившихся живыми;

снижение младенческой смертности к 2013 году до 14,1, к 2015 году –

до 12,3 на 1000 родившихся живыми;

снижение общей смертности к 2013 году до 8,14, к 2015 году – до 7,62 на 1000 населения;

снижение заболеваемости туберкулезом к 2013 году до 98,1, к 2015 году – до 94,7 на 100 тыс. населения;

удержание распространенности ВИЧ-инфекции в возрастной группе

15-49 лет в пределах 0,2-0,6%.

Задачи Программы:

усиление межсекторального и межведомственного взаимодействия

по вопросам охраны здоровья граждан и обеспечения санитарно-эпидемиологического благополучия;

развитие и совершенствование Единой национальной системы здравоохранения;

совершенствование медицинского и фармацевтического образования, развитие медицинской науки и фармацевтической деятельности.

5. Основные направления, пути достижения поставленных

целей Программы и соответствующие меры

Основные направления:

1) повышение эффективности межсекторального и межведомственного взаимодействия по вопросам охраны общественного здоровья;

2) усиление профилактических мероприятий, скрининговых исследований, совершенствование диагностики, лечения и реабилитации основных социально значимых заболеваний и травм;

3) совершенствование санитарно-эпидемиологической службы;

4) совершенствование организации, управления и финансирования медицинской помощи в Единой национальной системе здравоохранения;

5) совершенствование медицинского, фармацевтического образования; развитие и внедрение инновационных технологий в медицине;

6) повышение доступности и качества лекарственных средств

для населения, улучшение оснащения организаций здравоохранения медицинской техникой.

5.1. Повышение эффективности межсекторального и

межведомственного взаимодействия по вопросам охраны

общественного здоровья

Вопросы охраны здоровья значительно превышают компетенцию собственно только государственной системы здравоохранения, и для достижения качественного сдвига в показателях, характеризующих здоровье населения, необходима согласованность усилий всего общества, включая государственные ведомства, бизнес-структуры и общественные организации

на всех уровнях, и, в первую очередь, те структуры, которые могут оказывать существенное влияние на состояние здоровья общества.

В этой связи реализация данного направления предполагается по семи межсекторальным подпрограммам.

Цель: формирование, сохранение и укрепление здоровья граждан путем координации деятельности государственных, общественных и бизнес-структур.

Основная задача: разработка и внедрение единой национальной политики межсекторального и межведомственного взаимодействия по вопросам охраны общественного здоровья.

Пути достижения и соответствующие меры

В целях выработки единой национальной политики межсекторального и межведомственного взаимодействия по вопросам охраны общественного здоровья планируется:

повышение статуса Национального координационного совета по охране здоровья при Правительстве Республики Казахстан с четким согласованием разграничения ответственности между центральными государственными органами и органами местного государственного управления и разработкой механизмов взаимодействия на местном уровне, включая развитие социальной ответственности бизнес-структур и привлечение неправительственных общественных организаций (далее – НПО);

усиление взаимодействия государственных, общественных и бизнес структур в повышении уровня безопасности условий жизни и труда и улучшении общественного здоровья, предусматривающее разработку и внедрение межсекторальных подпрограмм по вопросам:

1) здорового образа жизни и снижения уровня социально значимых заболеваний, обусловленных поведенческими факторами;

2) здорового питания;

3) здоровья школьников и подростков;

4) дорожно-транспортной безопасности;

5) экстренной медико-спасательной помощи при чрезвычайных ситуациях (далее – ЧС);

6) борьбы с туберкулезом, ВИЧ/СПИД;

7) профилактики особо опасных инфекций;

разработка отраслевой программы развития физической культуры и спорта;

разработка системы мониторинга и оценки эффективности реализации программы по вопросам улучшения общественного здоровья.

В целях повышения уровня безопасности условий жизни и труда предполагается:

совершенствование нормативной правовой базы по вопросам охраны здоровья, в том числе безопасности труда;

снижение отрицательного воздействия окружающей и производственной среды на здоровье населения;

формирование мотивации работодателей к обеспечению условий ведения здорового образа жизни (далее – ЗОЖ) работниками организаций, а также закрепление за работодателями ответственности за своевременное прохождение работниками профилактических осмотров;

создание и развитие инфраструктуры по поддержанию здоровья работников, включая создание и развитие типовых медицинских пунктов при промышленных предприятиях;

изучение влияния загрязнения окружающей среды на здоровье населения для принятия мер по их устранению;

внедрение системы оценки рисков при разработке проектных материалов, начиная с этапа отвода земельного участка, определения санитарно-гигиенической оценки территории для новых производств с целью минимизации экологического риска и предотвращения неблагоприятного эффекта для здоровья населения.

Межсекторальные подпрограммы по вопросам охраны здоровья

Здоровый образ жизни и снижение уровня социально значимых заболеваний, обусловленных поведенческими факторами

Цель: формирование здорового образа жизни путем комплексного подхода к профилактике и усилению контроля за поведенческими факторами риска.

Задачи:

1) создание социально неприемлемого имиджа табакокурения в обществе;

2) активизация участия неправительственных организаций и бизнес-сообщества в формировании здорового образа жизни;

3) повышение информированности населения о последствиях злоупотребления алкоголем, активного и пассивного курения и употребления наркотиков;

4) снижение потребления табачных изделий и злоупотребления алкоголем;

5) увеличение охвата населения спортивно-массовыми мероприятиями.

Показатели результатов:

увеличение доли лиц, ежедневно занимающихся физической культурой не менее 30 минут, до 18% к 2013 году, 24,9% к 2015 году (2009 г. – 14%);

снижение распространенности употребления табака до 19,5%
к 2013 году, 18,2% к 2015 году (2009 г. – 21,4%);

снижение распространенности злоупотребления алкоголем до 15%
к 2013 году, 14% к 2015 году (2009 г. – 16,9%).

Пути достижения и соответствующие меры

Повышение информированности населения о ЗОЖ будет осуществляться путем консолидации усилий медицинских, социальных работников и журналистов. Для этого планируется совершенствование медицинских программ: разработка тематик с учетом актуальности проблем, участие лидеров и знаменитых людей страны, видных деятелей здравоохранения, культуры, спорта, образования, популяризация новых технологий профилактики и лечения табакокурения, злоупотребления алкоголем и употребления наркотиков. Кроме того, планируется выпуск медицинских теле- и радио программ, трансляция медицинских программ в наиболее удобное
для просмотра время.

Для активизации участия НПО и бизнес-сообщества в формировании здорового образа планируется их активное вовлечение в формирование ЗОЖ с предоставлением государственного социального заказа. Кроме того, планируется повышение корпоративной социальной ответственности работодателей в вопросах охраны здоровья граждан, включая обеспечение работников предприятий и организаций физкультурно-оздоровительными и спортивными услугами.

В целях снижения потребления табачных изделий будут приниматься такие экономические меры, как поэтапное повышение акцизов на табачные изделия; совершенствование правил продажи табачных изделий по опыту развитых стран; запрет на косвенную рекламу со стороны табачной индустрии.

Для обеспечения защиты прав некурящих на чистый воздух планируется расширение зоны запрета на курение в общественных местах (остановки общественного транспорта, открытые общественные места, предназначенные для массового отдыха). Будет продолжена работа по информированию населения о вреде табакокурения, в том числе путем увеличения объема площади предупредительной надписи на табачных изделиях, а также разработки и внедрения графических изображений и пиктограмм.

Кроме того, планируется усиление работы медицинских, социальных работников по профилактике курения среди населения, особенно на уровне ПМСП; поддержка желающих отказаться от потребления табачных изделий,
в том числе организация системы психолого-социальной помощи желающим бросить курить; организация региональных и национальной телефонных линий для желающих бросить курить.

Снижение злоупотребления алкоголем и наркомании планируется
в нескольких направлениях: путем применения экономических мер – поэтапное повышение налогов на алкогольную продукцию; приоритетная поддержка развития малого бизнеса по производству и реализации традиционных национальных напитков (кумыс, шубат и др.) по доступным ценам, а также путем совершенствования нормативной правовой базы по регулированию контроля и качества производимой алкогольной продукции и усиления контроля за ввозом контрабандных алкогольных изделий и незаконным производством алкогольной продукции на территории Республики Казахстан.

Для снижения злоупотребления алкоголем и наркомании будут обеспечены условия для систематического проведения антиалкогольной и антинаркотической пропаганды:

создание в обществе атмосферы неприемлемого отношения
к злоупотреблению алкогольных напитков и употреблению наркотиков, включая средства массовой информации (далее – СМИ);

полный запрет рекламы алкогольных напитков, включая скрытую и косвенную ее виды;

информирование населения о последствиях употребления алкоголя и наркотиков, обучение и формирование ответственного отношения к своему здоровью, особенно у детей, подростков и молодежи;

разработка и внедрение профилактических антиалкогольных и антинаркотических социальных программ;

проведение информационно-методической работы с инспекторами
по делам несовершеннолетних системы МВД;

обучение сотрудников МВД (полицейских, участковых инспекторов) дифференцированным подходам к принимаемым мерам по отношению к лицам, находящимся в состоянии алкогольного (наркотического, токсического) опьянения.

Для увеличения охвата населения спортивно-массовыми мероприятиями планируется развитие инфраструктуры для занятия физической активностью, спортом и активного отдыха: создание доступных спортивно-оздоровительных объектов; улучшение состояния парков и игровых площадок. Будет продолжена работа по повышению мотивации населения к занятию физической культурой и спортом посредством информирования населения через размещение информационно-образовательных программ в СМИ. Планируется проведение традиционных спортивных мероприятий, национальных видов спорта и народных игр в масштабах республики с вовлечением всех слоев населения и привлечением СМИ, а также создание условий для развития спорта высших достижений как фактора мотивации населения к занятиям физической культурой и спортом.

Важным фактором, способствующим распространению физической активности, является стимулирование лиц и организаций, создающих условия для занятия спортом среди всех слоев населения. Для этого необходимо повышение корпоративной социальной ответственности работодателей в вопросах охраны здоровья граждан, включая обеспечение работников предприятий и организаций физкультурно-оздоровительными и спортивными услугами.

Здоровое питание

Цель: обеспечение здорового питания населения и профилактика заболеваний, зависимых от питания.

Задачи:

улучшение питания детей, женщин репродуктивного возраста, беременных и кормящих женщин;

обеспечение устойчивого снабжения населения безопасными и здоровыми пищевыми продуктами;

информирование населения о здоровом питании;

мониторинг, оценка и исследование питания населения.

Показатели результатов:

снижение заболеваемости железодефицитной анемией до 2221
к 2013 году, до 2082,0 к 2015 году на 100 тыс. населения (2009 г. – 2314,0);

снижение распространенности избыточной массы тела до 33%
к 2013 году, до 30% к 2015 году (2009 г. – 35,3%).

Пути достижения и соответствующие меры

Улучшение питания детей разного возраста, женщин репродуктивного возраста, беременных и кормящих женщин.

Способствовать оптимальному питанию плода, обеспечивая адекватное питание будущих матерей до зачатия и в течение беременности.

Обеспечивать защиту, пропаганду и поддержку грудного вскармливания, и своевременное введение адекватного прикорма для младенцев и детей младшего возраста.

Организация производства по выпуску детских и лечебно-профилактических продуктов питания с использованием местных сырьевых источников.

Обеспечить здоровое питание и безопасность пищевых продуктов
в детских домах, дошкольных учреждениях и школах.

Обеспечение устойчивого снабжения населения безопасными и здоровыми пищевыми продуктами.

Расширить выпуск продукции с низким содержанием насыщенных жиров и трансжирных кислот, простых сахаров и соли, с высоким уровнем витаминов, минералов, микроэлементов и пищевых волокон.

Обеспечить соответствующее обогащение основных продуктов питания микронутриентами и разработку продуктов для дополнительного питания.

Улучшить питательные качества и повысить безопасность пищевых продуктов в общественных и государственных учреждениях (система общественного питания, детское и школьное питание, больницы, военные учреждения и др.) путем усиления требований и совершенствования системы контроля безопасности пищевой продукции.

Изучить возможности использования экономических методов (налогов, субсидий) для влияния на финансовую доступность продуктов питания и напитков, соответствующих рекомендуемым величинам потребления пищевых веществ.

Учредить межотраслевые системы обеспечения безопасности пищевых продуктов, в которых используется принцип «от фермы до стола», и механизмы анализа рисков, соответствующие Codex Alimentarius.

Соответствие национальных стандартов на пищевые продукты и
их производство, санитарных правил и норм, других нормативных документов по контролю безопасности пищевой продукции международным требованиям.

Информирование населения о здоровом питании

Разработать рекомендации по потреблению пищевых продуктов
для населения в целом и для уязвимых групп.

Проведение многоуровневых общественных и коммуникационных кампаний, направленных на повышение уровня образования и информированности различных групп населения в области здорового питания, безопасности пищевых продуктов и прав потребителей, с привлечением всех доступных СМИ.

Поощрять точную маркировку пищевых продуктов для лучшего понимания характеристик продукта потребителями, поддержки выбора качественных продуктов питания и содействия безопасному хранению и приготовлению пищевых продуктов.

Мониторинг, оценка и исследования питания населения:

создание государственной системы мониторинга состояния питания, доступности пищевых продуктов и их потребления, а также программ профилактики дефицита микронутриентов в различных возрастных и социально-экономических группах, в том числе мониторинга грудного вскармливания и прикорма детей раннего возраста;

совершенствование систем надзора за пищевыми токсикоинфекциями и систем мониторинга микробиологических и химических рисков в разных звеньях продовольственной цепочки. Проведение на постоянной основе исследований полного рациона питания для оценки его загрязненности чужеродными соединениями химической и биологической природы;

корректировка региональных норм физиологических потребностей
в основных пищевых веществах и энергии для отдельных групп населения,
с учетом состояния их здоровья, климатогеографических, экологических и этнических особенностей региона;

разработка, реализация, мониторинг и оценка комплексных программ и стратегий, направленных на профилактику социально значимых алиментарно-зависимых заболеваний, снижение бремени болезней, обусловленных питанием и пищевыми продуктами.

Здоровье школьников и подростков

Цель: формирование физического и психического здоровья детей и подростков.

Основные задачи:

обеспечить комплексный подход к проблемам психологического и физического здоровья детей и подростков;

создать благоприятную и безопасную для здоровья окружающую среду
в организациях образования;

создать условия и возможности для школьников к занятиям спортом;

развить целостную систему – службу школьной медицины (далее – СШМ), направленную на сохранение физической среды, укрепление физического и психического здоровья ученика, на формирование мотивации к ведению ЗОЖ, валеологической грамотности;

обеспечить эффективное противодействие распространению и употреблению наркотиков, табакокурения и алкоголя среди школьников;

обеспечить детей и подростков сбалансированным и безопасным питанием.

Показатели результатов:

снижение заболеваемости костно-мышечной системы среди детей
до 14 лет до 1194 к 2013 году, 1190 к 2015 году на 100 тыс. соответствующего населения (2009 г. – 1196) и среди подростков в возрасте 15-17 лет до 2995,1 к 2013 году, до 2992 к 2015 году на 100 тыс. соответствующего населения (2009 г. – 2997,1);

снижение заболеваемости ИППП среди подростков в возрасте 15-17 лет до 8,3 к 2013 году, до 8,0 к 2015 году (2009 г. – 8,5). В качестве маркера взят сифилис;

снижение показателя заболеваемости психологическими и поведенческими расстройствами вследствие употребления психоактивных веществ среди детей до 14 лет до 13,1 к 2013 году и до 12,5 к 2015 году на 100 тыс. соответствующего населения, среди подростков в возрасте
от 15 до 17 лет до 563 к 2013 году и до 560 к 2015 году на 100 тыс. соответствующего населения (2009 г.: дети 14 лет – 13,5 на 100 тыс. соответствующего населения, от 15 до 17 лет – 564,8 на 100 тыс. соответствующего населения);

снижение суицидов среди детей от 15-17 лет до 23,8 к 2013 году
и 22,0 к 2015 году на 100 тыс. соответствующего населения (2009 г. – 24,5 на 100 тыс. соответствующего населения).

Пути достижения и соответствующие меры

Проведение анализа заболеваемости и смертности детей и подростков
от управляемых причин для совершенствования существующих и вновь разработанных программ по формированию физического и психического здоровья школьников.

Создать благоприятную для здоровья окружающую среду путем:

надлежащей планировки помещений, игровых площадок и обеспечения современным школьным оборудованием, включая школьную мебель,
в соответствии с санитарными нормами и правилами для общеобразовательных школ, а также со строительными нормами и правилами;

создания для учащихся возможностей для реализации их максимального физического, психического и социального потенциала и для повышения их чувства собственного достоинства, формирования личности учащихся;

установления позитивной психологической атмосферы среди учащихся, между учащимися и школьным персоналом, а также между школой, домом и обществом;

обеспечения знаний по выработке навыков для принятия позитивных решений по сохранению здоровья и окружающей среды.

Развить целостную систему – СШМ, направленную на сохранение физической среды, укрепление здоровья ученика и всего сообщества, формирование мотивации к ведению здорового образа жизни, медицинской грамотности:

разработка и внедрение комплексной программы для школьных психологов и социальных педагогов;

разработка нормативных правовых документов, регламентирующих деятельность школьной медицины;

развитие системы разноуровневого, дифференцированного обучения учащихся, педагогов и родителей для оптимизации процесса по сохранению физического, психического и социального здоровья каждого школьника.

Обеспечить эффективное противодействие распространению и употреблению наркотиков, табакокурения и алкоголя среди школьников и молодежи путем:

повышения уровня информированности детей, подростков, молодежи
о необратимых последствиях, связанных с употреблением наркотиков;

разработки и внедрения на межведомственном уровне программ
по профилактике наркомании;

дальнейшего развития волонтерского движения по принципу «равный – равному» (формирование у детей, подростков, молодежи навыков ответственного поведения, умения противостоять давлению сверстников, умения отказа от наркотиков, умения принимать правильное решение путем проведения интерактивного обучения на основе привития жизненных навыков);

разработки методических и информационно-образовательных материалов;

содействия обеспечению занятости детей, подростков, молодежи посредством развития и доступности спортивных площадок, детских клубов, кружков, секций, дворовых клубов, летних лагерей; развития альтернативных движений (велосипеды, ролики, стритбол, скейтборды и др.);

развития и совершенствования системы психосоциальной поддержки в преодолении личностных и социальных проблем детей, подростков и молодежи;

развития центров здоровья и анонимных консультаций для молодежи, совершенствования работы телефонов доверия.

Дорожно-транспортная безопасность

Цель: снижение дорожно-транспортного травматизма и смертности
от него.

Основная задача: создание комплексной системы профилактики и информационной работы с населением, направленной на формирование среди участников дорожного движения стереотипов законопослушного поведения и негативного отношения к правонарушениям в сфере дорожного движения.

Показатели результатов:

снижение числа погибших в результате ДТП от уровня 2009 года (2898 чел.) к 2013 году на 10%, к 2015 году на 14%;

сокращение количества ДТП с пострадавшими от уровня 2009 года (14788 чел.) к 2013 году на 8%, к 2015 году на 10%.

Пути достижения и соответствующие меры

В целях повышения правового сознания и предупреждения опасного поведения участников дорожного движения планируется повышение эффективности и обеспечение системности профилактики и информационной работы с населением в сфере обеспечения безопасности дорожного движения путем создания социальных роликов, информационно-аналитической телевизионной программы, издания республиканского журнала по вопросам обеспечения безопасности дорожного движения.

Будет продолжена работа по повышению уровня соблюдения норм и правил в сфере дорожного движения, совершенствованию надзора за дорожным движением за счет внедрения автоматических систем фиксации нарушений правил дорожного движения, устранению аварийно-опасных участков
на дорогах. Планируется применение современных методов и средств организации дорожного движения, разработка и внедрение автоматизированной информационно-поисковой системы дорожно-транспортных происшествий (далее – ДТП), а также оборудование дорог республиканского значения интеллектуальными транспортными системами управления дорожным движением.

Экстренная медико-спасательная помощь при чрезвычайных ситуациях

Цель: снижение безвозвратных потерь среди пострадавших
при чрезвычайных ситуациях природного и техногенного характера.

Основная задача: совершенствование оказания экстренной медицинской помощи при ЧС природного и техногенного характера.

Показатели результатов:

снижение числа погибших в результате ДТП на трассах в зоне оказания экстренной медико-спасательной помощи до 23% к 2013 году, до 16%
к 2015 году (2009 г. – 26%);

сокращение времени прибытия и начала оказания экстренной медико-спасательной помощи до 30 минут с момента поступления сигнала о ДТП.

Пути достижения и соответствующие меры

Организация эффективной системы оказания экстренной медицинской помощи при ЧС путем совершенствования материально-технического оснащения службы медицины катастроф, включая создание и оснащение профессиональных медицинских аварийно-спасательных формирований: создание 12 трассовых медико-спасательных пунктов (далее – ТМСП) на трассе Алматы – Кокшетау и 28 ТМСП на казахстанском участке трассы «Западная Европа – Западный Китай», оснащение службы медицины катастроф аэромобильным госпиталем и многопрофильным мобильным госпиталем, а также оснащение медицинских и спасательных структур службы ЧС санитарными вертолетами и реанимобилями.

Профилактика туберкулеза и ВИЧ/СПИД в пенитенциарной системе

Цель: снижение уровня заболеваемости и смертности от туберкулеза и ВИЧ/СПИД в пенитенциарной системе.

Основные задачи:

совершенствование оказания медицинской помощи больным туберкулезом и ВИЧ/СПИД в учреждениях уголовно-исполнительной системы (далее – УИС);

повышение информированности контингента пенитенциарной системы по вопросам распространения туберкулеза и ВИЧ/СПИД.

Показатели результатов:

снижение заболеваемости туберкулезом среди осужденных в расчете на 100 тыс. тюремного населения в 2013 году до 643,0 и в 2015 году до 642,9 (2009 г. – 643,9);

снижение общей смертности среди лиц, находящихся в местах
лишения свободы, в 2013 году – 2,89 и в 2015 году – 2,8 на 1000 человек
(2009 г. – 2,91);

к 2015 году уровень распространенности ВИЧ-инфицированных среди заключенных не должен превышать 5%.

Пути достижения и соответствующие меры

С целью координации мероприятий по улучшению медицинского обеспечения подследственных и осужденных лиц планируется создание межведомственной рабочей группы высокого уровня с включением в ее состав депутатов Парламента Республики Казахстан, первых руководителей заинтересованных министерств и ведомств (Министерство юстиции Республики Казахстан, Министерство труда и социальной защиты населения Республики Казахстан, Министерство здравоохранения Республики Казахстан, Министерство внутренних дел Республики Казахстан, Генеральная прокуратура, акимы городов Астаны, Алматы, областей).

Для улучшения оказания медицинской помощи больным туберкулезом и ВИЧ/СПИД в учреждениях УИС планируется: повышение уровня материально-технической оснащенности путем приобретения необходимого медицинского оборудования; проведение капитального ремонта противотуберкулезных учреждений УИС; разработка профессиональных стандартов для специалистов медицинского и немедицинского профиля.

Для информационно-разъяснительной работы по вопросам распространения туберкулеза, ВИЧ/СПИД среди лиц, находящихся
в пенитенциарной системе, планируется:

издание и распространение информационных материалов
по предупреждению распространения туберкулеза и ВИЧ/СПИД;

обеспечение информационно-методического сопровождения для специалистов медицинского и немедицинского профиля, задействованных
в медицинской службе УИС;

привлечение социальных работников и психологов
из неправительственного сектора с целью профилактики распространения социально значимых заболеваний среди лиц, находящихся в пенитенциарной системе.

Кроме того, будут продолжены реализация программ профилактики ВИЧ/СПИД в местах заключения и проведение программ социального сопровождения для лиц, освобождающихся из мест лишения свободы. Будут разработаны нормативные правовые акты, регулирующие механизмы поиска и продолжения лечения, освобожденных из мест лишения свободы лиц, больных туберкулезом с незавершенным лечением. Планируется создание системы мониторинга и оценки наркологической ситуации в уголовно-исполнительной системе Республики Казахстан.

Профилактика особо опасных инфекций
(конго-крымская геморрагическая лихорадка (далее – ККГЛ)

Цель: снижение заболеваемости населения ККГЛ.

Основная задача: планомерное и своевременное проведение комплекса противоклещевых мероприятий.

Показатель результатов: удержание заболеваемости ККГЛ на уровне не более 0,2 на 100 тыс. населения.

Пути достижения и соответствующие меры

В целях снижения заболеваемости ККГЛ будет совершенствован комплекс соответствующих профилактических мер, в ходе которого планируется проведение в эндемичных регионах противоклещевой обработки поголовья скота и скотопомещений, а также создание санитарно-защитных зон вокруг неблагополучных по ККГЛ населенных пунктов.

Планируется разработка единой методологии проведения противоклещевой обработки на эндемичной по ККГЛ территории республики. Кроме того, будут продолжены мероприятия по усилению санитарно-разъяснительной работы среди населения о путях заражения и мерах профилактики ККГЛ.

5.2. Усиление профилактических мероприятий, скрининговых

исследований, совершенствование диагностики, лечения и

реабилитации основных социально значимых заболеваний и травм

В рамках Программы планируется дальнейшее развитие перинатальной медицины, улучшение взаимодействия между акушерско-гинекологической и педиатрической службами, продолжение оснащения организаций родовспоможения и детства современной лечебно-диагностической аппаратурой, улучшение обеспечения лекарственными средствами, совершенствование системы подготовки кадров, активное внедрение неонатальных технологий.

Также будет разработан и внедрен комплекс национальных скрининговых программ для целевых групп населения, основанных на их возрастных, физиологических особенностях и рекомендациях ВОЗ, позволяющих обеспечить раннее выявление наследственных и приобретенных заболеваний, их своевременное лечение, остановить развитие тяжелых проявлений заболеваний, ведущих к осложнениям, инвалидизации и смертности.

В рамках данной программы будут усовершенствованы методы диагностики, лечения и реабилитации основных социально значимых заболеваний и травм: сердечно-сосудистые заболевания, онкопатологии, туберкулез, ВИЧ, психические болезни, эндокринные заболевания (диабет), а так же травмы (дорожные и производственные травмы, ожоги). Указанные заболевания были выбраны ввиду того, что они характеризуются:

высокой и быстро увеличивающейся распространенностью, занимают первые места по обращаемости в структуре заболеваемости;

существенной долей в структуре причин смерти и выхода
на инвалидность;

тяжестью течения (снижают качество жизни больных, ограничивают функциональную активность) и высокой вероятностью неблагоприятного исхода;

значительным влиянием на глобальный индекс конкурентоспособности.

С учетом ожидаемой тенденции заметного повышения доли пожилых людей в общей численности населения будет усовершенствована геронтологическая и гериатрическая медицинская помощь.

Цель: дальнейшее укрепление здоровья населения и снижение уровня основных социально значимых заболеваний и травм.

Основные задачи:

1) укрепление репродуктивного здоровья граждан и охраны здоровья матери и ребенка;

2) совершенствование подходов к профилактике заболеваний, в том числе инвалидности, развитие скрининговых исследований и стимулирование ЗОЖ;

3) совершенствование диагностики, лечения и реабилитации основных социально значимых заболеваний и травм;

4) совершенствование медицинской помощи, оказываемой людям пожилого возраста (геронтологической и гериатрической помощи).

Показатели результатов:

снижение младенческой смертности до 14,1 к 2013 году, до 12,3
к 2015 году на 1000 родившихся живыми (2009 г. – 18,4);

снижение материнской смертности на 100 тыс. родившихся живыми
до 28,1 к 2013 году, до 24,5 к 2015 году (2009 г. – 36,9);

снижение первичного выхода на инвалидность до 28,4 к 2013 году,
28 к 2015 году на 10 тыс. населения (2009 г. – 29,2);

снижение смертности от болезней системы кровообращения до 374,8
к 2013 году, до 353,9 к 2015 году на 100 тыс. населения (2009 г. – 416,4);

снижение смертности от онкопатологии до 99,5 к 2013 году, до
95,8 к 2015 году на 100 тыс. населения (2009 г. – 112,7);

снижение смертности от туберкулеза до 12,0 к 2013 году,
до 11,6 к 2015 году на 100 тыс. населения (2009 г. – 12,9);

снижение смертности от травматизма до 94,6 к 2013 году, до
92,1 к 2015 году на 100 тыс. населения (2009 г. – 108,4);

удержание распространенности ВИЧ-инфекции в возрастной группе
15-49 лет в пределах 0,2-0,6%.

Пути достижения и соответствующие меры

1. Укрепление репродуктивного здоровья граждан и охраны здоровья матери и ребенка, предусматривающее:

1) повышение доступности, качества, преемственности медицинской помощи, оказываемой на уровне ПМСП и специализированной помощи женщинам и детям организациями службы охраны здоровья матери и ребенка (далее – ОЗМиР) в соответствии с международными стандартами ВОЗ:

совершенствование скрининговых программ диагностики врожденных и наследственных заболеваний плода и новорожденного с использованием современных технологий;

внедрение международных стандартов ВОЗ и протоколов диагностики и лечения по акушерству, неонаталогии и педиатрии (включая врожденные аномалии развития), разработанных на основе научной доказательной медицины;

совершенствование антенатального ухода и наблюдения за детьми раннего возраста (включая детей с врожденными аномалиями развития)
на уровне ПМСП в соответствии с международными стандартами ВОЗ для обеспечения здоровья и полноценного роста, развития и профилактики заболеваний;

разработка и внедрение современных методик непрерывного повышения качества в деятельность организаций ОЗМиР;

совершенствование механизмов мониторинга, оценки и преемственности медицинской помощи в организациях службы ОЗМиР;

повышение профессионального уровня медицинских работников амбулаторно-поликлинических организаций, акушерских и детских стационаров в соответствии с внедряемыми эффективными технологиями ВОЗ;

оснащение детских и родовспомогательных организаций современным медицинским оборудованием и изделиями медицинского назначения
в соответствии с внедряемыми эффективными технологиями ВОЗ;

повышение знаний населения по обеспечению оптимального ухода для роста и развития в семье детей раннего возраста;

улучшение организации и оказания медицинской помощи детям школьного возраста, особенно в сельской местности;

развитие подростковой службы, сочетающей медицинскую помощь
с психологической поддержкой, конфиденциальностью и правовой консультацией подростков;

совершенствование информационного обеспечения службы ОЗМиР;

2) разработку и внедрение эффективных подходов по укреплению репродуктивного здоровья в соответствии с международными стандартами:

создание эффективной системы оказания услуг по планированию семьи,
в том числе предгравидарнoй (до беременности) подготовки женщин, безопасного материнства, безопасного полового поведения подростков и молодых людей, включающей разработку национального руководства
по планированию семьи (на основе руководства ВОЗ) и обучение медицинского персонала, социальных работников ПМСП и всех уровней специализированной помощи, навыкам консультирования по планированию семьи;

разработка и внедрение эффективных методов профилактики, диагностики и лечения заболеваний репродуктивной системы на основе доказательной медицины, включая развитие андрологии (укрепление здоровья мужчин);

совершенствование статистического учета гендерных показателей здоровья.

2. Совершенствование подходов к профилактике заболеваний, в том числе инвалидности, скрининговых исследований и стимулирование ЗОЖ предполагает:

1) разработку и внедрение стандартизированных, инновационных подходов к профилактическим осмотрам:

разработка и внедрение комплекса национальных скрининговых программ для целевых групп населения с ежегодным охватом не менее 30%
от общей численности населения;

разработка и внедрение механизмов стимулирования ЗОЖ на уровне ПМСП;

2) обеспечение доступности и качества профилактических мероприятий:

внедрение эффективных международных методик доврачебного (SCORE) и врачебного скрининга;

разработка и внедрение протоколов и стандартов ведения профилактических осмотров согласно специфике целевых групп;

оснащение амбулаторно-поликлинических организаций приборами
для экспресс-диагностики с обучением специалистов ПМСП вопросам профилактики и скрининга;

3) внедрение международных стандартов и эффективных подходов
к диспансерному наблюдению:

разработка и внедрение протоколов и стандартов диспансерного наблюдения, основанных на доказательной медицине;

совершенствование методик диспансерного наблюдения за больными
с хроническими заболеваниями, в том числе за инвалидами (взрослыми и детьми);

4) внедрение системы оценки эффективности профилактических мероприятий:

разработка и внедрение системы целевых индикаторов оценки эффективности проводимых профилактических мероприятий;

разработка и внедрение системы оценки эффективности затрат.

3. Совершенствование диагностики, лечения и реабилитации основных социально значимых заболеваний и травм, предусматривающее:

1) разработку и внедрение комплексных программ диагностики и лечения:

внедрение международных стандартов, протоколов и методик диагностики и лечения основных социально значимых заболеваний;

поэтапное расширение перечня медицинских услуг в рамках ГОМБП;

расширение перечня лекарственных средств, входящих в ГОМБП;

разработка и внедрение целевых индикаторов, отражающих эффективность проводимых мероприятий по диагностике и лечению основных социально значимых заболеваний;

внедрение стандартов и индикаторов специальной социальной работы
в систему здравоохранения;

совершенствование мониторинга пациентов с основными социально значимыми заболеваниями и координация деятельности государственных органов в ведении данного контингента больных, в том числе инвалидов;

создание единой информационной базы данного контингента больных;

2) совершенствование реабилитации основных социально значимых заболеваний:

внедрение международных стандартов и методик реабилитации пациентов с основными социально значимыми заболеваниями (медицинская, социальная, психологическая реабилитация), в том числе инвалидов;

разработка и внедрение целевых индикаторов, отражающих эффективность проводимых мероприятий по реабилитации больных;

3) совершенствование паллиативной помощи больным:

разработка стандартов и протоколов лечения больных, подлежащих паллиативной помощи и сестринскому уходу, в соответствии
с международными требованиями;

разработка и внедрение программы обучения по паллиативной помощи для врачей, среднего медицинского персонала и социальных работников.

4. Совершенствование медицинской помощи, оказываемой людям пожилого возраста (геронтологическая и гериатрическая помощь), предполагает комплексное решение медико-биологических, социальных, психологических аспектов пожилого возраста, включающее:

разработку и совершенствование нормативной правовой базы;

разработку и совершенствование протоколов диагностики, лечения и реабилитации пациентов пожилого и старческого возраста на основе доказательной медицины;

разработку квалификационных стандартов, нормативов нагрузки на медицинский персонал, в том числе для социальных работников с учетом уровня организаций;

разработку и внедрение системы оценки (индикаторов) эффективности геронтологической и гериатрической помощи.

5.3. Совершенствование санитарно-эпидемиологической службы

В рамках Программы планируется осуществление мероприятий по дальнейшему совершенствованию управления системой государственного санитарно-эпидемиологического надзора. Будет продолжена работа
по совершенствованию и дальнейшему внедрению системы прогнозирования, оценки и управления рисками в части оптимизации и сокращения проверок субъектов частного предпринимательства, гармонизации стандартов деятельности, а также нормативных правовых актов в области санитарно-эпидемиологического благополучия в соответствии с современными международными требованиями и требованиями таможенного союза.

Будут продолжены мероприятия по совершенствованию системы контроля за инфекционными заболеваниями, внедрению в деятельность организаций санитарно-эпидемиологической службы экспресс-исследований
по определению микробиологических показателей и химических веществ.

Продолжится дальнейшее совершенствование национального календаря профилактических прививок населению, в который будет включена вакцинация детей от пневмококковой инфекции.

В рамках Программы будет создана эффективная система лабораторного контроля за безопасностью продуктов питания, объектов окружающей среды, соответствующая международным стандартам. Для повышения качества диагностики инфекционных заболеваний, в том числе особо опасных, на базе существующих областных центров санитарно-эпидемиологической экспертизы будут организованы зональные вирусологические лаборатории и сеть специализированных лабораторий по диагностике конго-крымской геморрагической лихорадки, сибирской язвы, туляремии, бруцеллеза.

В деятельность санитарно-эпидемиологической службы планируется внедрение инновационных проектов и методов.

Цель: обеспечение санитарно-эпидемиологического благополучия населения в соответствии с международными стандартами.

Основные задачи:

1) совершенствование управления системой государственного санитарно-эпидемиологического надзора;

2) повышение эффективности государственного санитарно-эпидемиологического надзора;

3) развитие инновационной направленности санитарно- эпидемиологической службы.

Показатели результатов:

удержание заболеваемости чумой на уровне не более 0,03 на 100 тыс. населения;

удержание показателя заболеваемости корью на уровне 0,08-0,1
на 100 тыс. населения;

снижение заболеваемости острым вирусным гепатитом В к 2013 году
до 3,8, к 2015 году до 3,4 на 100 тыс. населения (2009 г. – 5,4);

снижение показателя заболеваемости острым вирусным гепатитом,
к 2013 году до 39,6, к 2015 году до 39,2 на 100 тыс. населения (2009 г. – 67,0).

увеличение охвата детского населения вакцинацией против пневмококковой инфекции до 62,5% к 2013 году, до 95% к 2015 году;

снижение числа плановых проверок органами службы государственного санитарно-эпидемиологического надзора ежегодно на 2%, в 2015 году –
256 100 проверок.

Пути достижения и соответствующие меры

1. В рамках совершенствования управления системой государственного санитарно-эпидемиологического надзора предусматривается:

проведение оптимизации органов и организаций санитарно-эпидемиологической службы на транспорте;

проведение оптимизации организаций санитарно-эпидемиологической службы на городском и районном уровне;

продолжение работы по дальнейшему внедрению и развитию системы прогнозирования, оценки и управления рисками в части оптимизации и сокращения проверок субъектов частного предпринимательства;

гармонизация стандартов деятельности в области санитарно-эпидемиологического благополучия в соответствии с требованиями таможенного союза;

приведение стандартов в соответствие с современными международными требованиями (санитарные правила, гигиенические нормативы, технические регламенты);

совершенствование механизмов стандартизации службы (разработка, утверждение, мониторинг, внедрение, оценка эффективности).

2. В целях повышения эффективности государственного санитарно-эпидемиологического надзора планируется:

1) совершенствование системы контроля за инфекционными заболеваниями, которое предполагает:

совместное внедрение в деятельность организаций здравоохранения международных стандартов системы инфекционного контроля;

совершенствование алгоритмов проведения противоэпидемических и профилактических мероприятий и алгоритмов расследования случаев (вспышек) инфекционных заболеваний и отравлений на основе международных стандартов;

введение в календарь прививок вакцинации детей от пневмококковой инфекции;

организацию на базе существующих областных центров санитарно-эпидемиологической экспертизы 5 зональных вирусологических лабораторий и сети специализированных лабораторий по диагностике конго-крымской геморрагической лихорадки, сибирской язвы, туляремии, бруцеллеза;

2) совершенствование системы контроля за неинфекционными заболеваниями, включающее:

формирование Государственного регистра профессиональных заболеваний населения;

дальнейшее развитие профпатологической службы;

внедрение системы контроля лучевых нагрузок пациентов
при прохождении медицинских процедур;

3) обеспечение безопасности продукции, предполагающее:

внедрение международных стандартов контроля безопасности продукции в соответствии с международными требованиями;

развитие лабораторной службы по контролю безопасности пищевой продукции, в том числе:

- создание специализированных лабораторий по контролю безопасности пищевой продукции, отвечающих требованиям ВТО;

- оснащение лаборатории при республиканской санитарно-эпидемиологической службе оборудованием по токсикологическому контролю за безопасностью реализуемых в стране табачных изделий;

внедрение в деятельность организаций санитарно-эпидемиологической службы экспресс-исследований по определению микробиологических показателей и химических веществ.

3. Для развития инновационной направленности санитарно-эпидемиологической службы планируется:

расширение и модернизация производства медицинских иммунобиологических препаратов на базе организаций санитарно- эпидемиологической службы;

развитие международного сотрудничества в сфере разработки и внедрения современных технологий санитарно-эпидемиологического нормирования и стандартизации;

внедрение инновационных методов санитарно-эпидемиологической экспертизы, предполагающее:

- разработку стандартов лабораторных исследований в соответствии
с международными требованиями;

- проведение мероприятий по международной аккредитации лабораторий в области санитарно-эпидемиологической экспертизы;

- внедрение в деятельность лабораторий санитарно-эпидемиологической службы системы внешней оценки качества.

5.4. Совершенствование организации, управления и

финансирования медицинской помощи в Единой национальной

системе здравоохранения

Цель: создание эффективной и доступной системы оказания медицинской помощи.

Основные задачи:

1) формирование эффективной системы здравоохранения, основанной
на приоритетном развитии социально ориентированной ПМСП;

2) совершенствование системы управления и менеджмента в здравоохранении;

3) совершенствование механизмов финансирования здравоохранения;

4) обеспечение высокого качества и доступности медицинской помощи.

Показатели результатов:

снижение уровня потребления стационарной помощи до 1328 койко-дней на 1000 населения к 2013 году, до 1172 койко-дней на 1000 населения
к 2015 году (2009 г. – 1522,6 койко-дней);

увеличение удельного веса медицинских организаций частной формы собственности, вошедших в систему единого плательщика, до 14% к 2013 году, до 16% к 2015 году (2009 г. – 0%);

увеличение населения, получившего высокоспециализированную медицинскую помощь на уровне региона, до 5000 человек к 2013 году,
до 6000 человек к 2015 году (2009 г. – 814 чел.).

Пути достижения и соответствующие меры

1. Меры по формированию эффективной системы здравоохранения, основанной на приоритетном развитии социально ориентированной ПМСП, будут сконцентрированы на следующих направлениях:

1) совершенствование ПМСП.

Подъем здравоохранения на качественно новый уровень развития может быть достигнут только путем коренного изменения технологии оказания услуг, прежде всего, услуг ПМСП. В целях повышения доступности, эффективности, качества и развития ПМСП планируется комплексное совершенствование, включая разработку и внедрение рациональных форм и методов оказания ПМСП на базе общеврачебной практики. Предусматривается развитие медико-социальной направленности путем внедрения института социальной работы.

Для стимулирования профилактической направленности, расширения спектра и качества оказываемых услуг, обеспечения рационального и эффективного использования средств, а также повышения мотивации медицинских работников ПМСП планируется внедрение частичного фондодержания и дополнительного компонента к тарифу ПМСП.

Предполагается пересмотр организационной структуры поликлиники путем разделения ее на три подразделения, базирующихся на распределении функциональных обязанностей и схемах финансирования.

Первое подразделение: центр семейного здоровья, в состав которого будут входить кабинеты доврачебного приема, смотровой кабинет (акушерка), процедурный кабинет, прививочный кабинет, кабинет забора мокроты и химизатора, кабинет здорового ребенка, кабинеты профилактики и ЗОЖ,
а также кабинеты участковых терапевтов, педиатров и врачей общей практики. Наряду с этим в данном подразделении предусматривается наличие социально-психологической службы, состоящей из социального работника и психолога,
а также центра укрепления здоровья и молодежного центра здоровья. Финансирование первого подразделения планируется по тарифу и дополнительному компоненту к тарифу с учетом оценки результатов
их деятельности.

Второе подразделение: вспомогательно-диагностическое отделение, состоящее из регистратуры, информационного бюро, кабинета статистики и анализа, дневного стационара, кабинета функциональной диагностики, физиотерапевтических кабинетов, клинико-биохимической лаборатории, ультразвуковой диагностики, рентген- и флюорографического кабинета и кабинета эндоскопии. Финансирование – по количеству оказанных медицинских услуг.

Третье подразделение: консультативно-диагностическое отделение, состоящее из профильных специалистов (хирург, окулист, лор-врач и другие). Финансирование – по амбулаторно-поликлиническому тарификатору
на медицинские услуги.

Наряду с этим по мере готовности регионов в качестве пилотных проектов предполагается создание четырех самостоятельных центров семейного здоровья на базе действующих как отдельных юридических лиц. Оснащение данных пилотных проектов планируется за счет средств республиканского бюджета, функционирование – по тарифу для ПМСП
с дополнительным компонентом.

В рамках дальнейшего развития ЕНСЗ будет обеспечен равный доступ к медицинской помощи.

Таким образом, для развития ПМСП в рамках Программы планируется:

пересмотр нормативных документов в части четкого разграничения функций, полномочий и финансирования ПМСП и специализированной помощи;

внедрение дополнительного компонента к тарифу с учетом оценки результатов деятельности организаций ПМСП и модели частичного фондодержания, включая разработку нормативной базы по регулированию взаимоотношений между амбулаторно-поликлиническими организациями и другими поставщиками медицинских услуг и подготовку специально обученных кадров;

совершенствование механизмов повышения мотивации медицинского персонала;

делегирование части полномочий от врача к медицинским сестрам,
с доведением соотношения врачей и среднего медицинского персонала
до оптимального уровня;

усиление роли и потенциала среднего медицинского персонала
в соответствии с международными требованиями в целях создания позитивного профессионального имиджа и улучшения качества медицинских услуг;

организация и внедрение института социальных работников в систему здравоохранения;

увеличение количества врачей по специальности «Общая
врачебная практика» от общего числа врачей ПМСП, в том числе за счет переподготовки;

совершенствование протоколов и стандартов оказания ПМСП на основе принципов доказательной медицины;

внедрение системы управления качеством медицинской помощи (CQI);

укрепление материально-технической базы амбулаторно-поликлинических организаций, оказывающих ПМСП;

совершенствование механизмов амбулаторного лекарственного обеспечения;

подготовка врачей, медицинских сестер, психологов и социальных работников первичного звена в соответствии с международными стандартами обучения;

совершенствование службы активного патронажа, в том числе оснащение необходимым инструментарием и оборудованием;

разработка целевых индикаторов, отражающих эффективность ПМСП (доля здоровых лиц среди прикрепленного населения, удельный вес заболеваний, выявленных на ранних стадиях, уровень госпитализации, уровень обращений к узким специалистам, уровень обращаемости за скорой медицинской помощью);

дальнейшее развитие и совершенствование системы оказания ПМСП
на селе, включая дальнейшее повышение мотивации медицинских работников села (предоставление жилья, выплата единовременных пособий), формирование мобильных медицинских бригад для сельских труднодоступных регионов;

2) совершенствование скорой медицинской помощи:

совершенствование деятельности диспетчерских служб скорой медицинской помощи;

разработка и внедрение новых механизмов по снижению количества необоснованных вызовов и переадресации пациентов;

пересмотр нормативов функционирования службы скорой медицинской помощи;

введение института парамедиков;

доукомплектование службы скорой медицинской помощи подготовленными медицинскими кадрами, в том числе парамедиками;

оптимизация маршрутов доставки больных в стационар в зависимости
от вида патологии, тяжести состояния больного;

внедрение протоколов догоспитального ведения больных с разными видами патологий;

укрепление материально-технической базы скорой помощи;

внедрение системы рациональной сортировки пациентов (triage);

внедрение системы управления качеством медицинской помощи (CQI);

внедрение целевых показателей работы скорой медицинской помощи (время приезда на вызов, время транспортировки в стационар, догоспитальная летальность);

развитие авиационной транспортировки больных, в том числе на дальние расстояния;

развитие системы оказания экстренной медицинской помощи и спасательных работ при дорожно-транспортных происшествиях на автодорогах республиканского значения;

координация действия персонала служб скорой помощи и санитарной авиации, ЧС, полиции, дорожной полиции, пожарной службы и водителей транспортных средств по оказанию первой медицинской помощи;

3) развитие специализированной медицинской помощи:

совершенствование деятельности организаций, оказывающих консультативно-диагностическую и стационарную помощь, в том числе высокоспециализированную медицинскую помощь (далее – ВСМП);

развитие многопрофильных больниц со специализированными отделениями, в том числе за счет реструктуризации больничного сектора;

укрепление материально-технической базы медицинских организаций, оказывающих консультативно-диагностическую и стационарную помощь,
в том числе ВСМП;

разработка и внедрение клинических протоколов и стандартов медицинской помощи на основе доказательной медицины в деятельность организаций, оказывающих консультативно-диагностическую и стационарную помощь, в том числе ВСМП;

развитие и внедрение новых видов высокотехнологичной помощи, в том числе при неотложных состояниях; передача и внедрение высоких технологий на местный уровень;

внедрение системы управления качеством медицинской помощи (CQI);

повышение эффективности работы (интенсификация) стационарной койки за счет внедрения стационарозамещающих технологий;

совершенствование и расширение системы стационарозамещающих диагностических и лечебных технологий;

четкое определение критериев к госпитализации пациентов с учетом принципов этапности и преемственности оказания медицинской помощи;

создание и внедрение регистров стационарных больных;

развитие оказания дистанционной консультативно-диагностической помощи посредством телемедицины;

совершенствование системы целевых показателей качества работы организаций, оказывающих стационарную и консультативно-диагностическую помощь, в том числе ВСМП;

укрепление партнерских взаимоотношений с зарубежными клиниками
по диагностике и лечению пациентов;

4) совершенствование системы поэтапного восстановительного лечения, медицинской реабилитации и паллиативной помощи:

создание сети организаций восстановительного лечения, медицинской реабилитации, паллиативной помощи и сестринского ухода, в том числе за счет перепрофилизации части работающих стационаров и санаторно-курортных организаций;

расширение сети дневных стационаров и стационаров на дому, оказывающих восстановительное лечение, медицинскую реабилитацию и паллиативную помощь;

пересмотр штатных нормативов организаций поэтапного восстановительного лечения, медицинской реабилитации и паллиативной помощи;

разработка программ обучения медицинского персонала по вопросам оказания паллиативной помощи;

укомплектование организаций восстановительного лечения, медицинской реабилитации, паллиативной помощи и сестринского ухода квалифицированными кадрами;

внедрение высоких реабилитационных технологий;

разработка и внедрение в деятельность организаций восстановительного лечения, медицинской реабилитации, паллиативной помощи и сестринского ухода протоколов ведения больных и стандартов оказания медицинской помощи;

создание и внедрение регистров больных;

внедрение системы управления качеством медицинской помощи (CQI);

создание системы целевых показателей работы организаций восстановительного лечения, медицинской реабилитации, паллиативной помощи и сестринского ухода, отражающих качество медицинской помощи;

5) развитие различных видов медицинской деятельности:

- совершенствование судебно-медицинской экспертизы:

повышение качества проводимых судебно-медицинских экспертиз;

повышение доступности, эффективности и преемственности судебно-медицинской экспертизы на всех этапах ее проведения;

подготовка и переподготовка квалифицированных кадров;

совершенствование материально-технической базы медицинской экспертизы;

внедрение эффективной системы управления качеством судебно-медицинских услуг с созданием единой информационной системы;

внедрение современных методов судебно-медицинской экспертизы (в том числе геномные и спектральные исследования) и международных стандартов судебной медицины;

расширение прав и усиление ответственности судебно-медицинских работников, внедрение материальных стимулов;

усиление межведомственного взаимодействия с органами прокуратуры, внутренних дел, обороны, ЧС и иными государственными органами;

строительство здания Центра судебной медицины в г.Астане;

- совершенствование службы крови:

развитие системы управления качеством продуктов крови;

открытие республиканской референс-лаборатории;

развитие добровольного безвозмездного донорства крови и
ее компонентов;

развитие системы привлечения постоянных доноров;

совершенствование материально-технического обеспечения;

подготовка и переподготовка квалифицированных кадров;

строительство завода по производству препаратов крови;

- совершенствование лабораторной службы:

оптимизация лабораторной службы путем ее централизации и развития экспресс-диагностики;

развитие системы управления качеством лабораторных исследований;

подготовка и переподготовка квалифицированных кадров;

оснащение современным лабораторным оборудованием и реактивами;

создание и внедрение системы целевых показателей деятельности лабораторной службы.

2. Совершенствование системы управления и менеджмента в отрасли здравоохранения.

В целом будет продолжена стратегия децентрализации исполнительных функций органов управления здравоохранением с поэтапной передачей
их части государственным, негосударственным и общественным организациям,
с повышением автономии государственных поставщиков медицинских услуг. Одновременно будет обеспечена централизация некоторых функций: финансирования гарантированной государством медицинской помощи, обеспечения лекарственными средствами, контроля в сфере здравоохранения.

Продолжится поэтапное внедрение института профессиональных менеджеров и транспарентных форм управления организациями здравоохранения, включая современные управленческие технологии. Также большое внимание будет уделено современным и эффективным методикам использования ресурсов здравоохранения, включающим обязательное обучение служащих государственных органов управления здравоохранением
по вопросам государственного управления, стратегического планирования, менеджмента и общественного здравоохранения.

В целях создания системы оценки экономической эффективности отрасли будет проведено изучение и проведение анализа современного состояния системы здравоохранения на основе современных международных методологических подходов для внедрения в практику.

Для повышения эффективности здравоохранения, разделения риска между государственными и частными инвесторами, внедрения современных технологий, соответствующих международным стандартам, на основе взаимообмена опытом, а также для сокращения нагрузки на государственный бюджет планируется привлечение частных компаний к управлению государственными и ведомственными медицинскими объектами и развитие частного сектора. Будет широко использовано государственно-частное партнерство, передача объектов, оборудования в аренду и доверительное управление частным компаниям. Будут устранены административные барьеры, поддержаны и стимулированы корпоративные медицинские организации и службы.

Для повышения прозрачности деятельности государственных предприятий в сфере здравоохранения будет продолжено совершенствование нормативной правовой базы, предусматривающее внедрение элементов корпоративного управления. В целях совершенствования управления человеческого потенциала отрасли будет разработана Концепция развития кадровых ресурсов здравоохранения, начато системное привлечение специалистов с немедицинским образованием для оказания психолого-социальной помощи населению.

Для закрепления кадров, особенно в организациях здравоохранения, расположенных в сельских местностях, будет продолжена практика формирования целевых заказов местных исполнительных органов на подготовку специалистов здравоохранения, в том числе на основе соглашений путем привлечения частных инвестиций и спонсорских средств.

Будет усовершенствована система оплаты труда медицинских работников. Но в связи с тем, что, помимо материальных факторов, большую мотивационную роль играют уважение, самоуважение и признание, особое внимание будет уделено поднятию социального статуса и престижа медицинских работников в обществе.

Таким образом, в рамках Программы планируется следующее:

1) внедрение международных стандартов и принципов стратегического планирования, управления и бюджетирования:

внедрение системы прогнозирования, оценки и управления рисками;

создание и внедрение информационной системы, принятия управленческих решений;

внедрение принципов корпоративного управления в медицинские организации, в том числе путем внедрения наблюдательных советов;

внедрение методик экономического анализа деятельности системы здравоохранения (создание системы оценки эффективности отрасли);

внедрение института менеджеров здравоохранения;

переход на систему контроля, основанную на внедрении принципов непрерывного улучшения качества принятия управленческих решений (CQI – PDCA);

2) разработка и внедрение ресурсосберегающих технологий управления:

трансферт технологий в области больничного управления;

оптимизация коечного фонда с дальнейшим перераспределением ресурсов для развития ПМСП;

интенсификация работы стационарной койки за счет внедрения стационарозамещающих диагностических технологий на амбулаторно-поликлиническом уровне и организации поэтапного восстановительного лечения (патронажная служба, система долечивания и медицинской реабилитации);

приведение основных показателей работы медицинских организаций, оказывающих стационарную помощь (оборот койки, средняя продолжительность пребывания и другие), в соответствие с международными стандартами эффективности;

совершенствование системы мониторинга медицинского оборудования
в организациях здравоохранения, его технического состояния и эффективного использования, в том числе системы учета использования дорогостоящего оборудования;

внедрение системы управления поставками;

пересмотр форм учетно-отчетной документации на соответствие полноты и актуальности информации с исключением дублирования отчетности;

уменьшение бумажного документооборота в медицинских организациях за счет внедрения автоматизированной системы статистического учета и персонифицированного учета медицинских услуг;

оптимизация системы ввода медицинской информации (сокращение времени на ввод первичных данных, внедрение шаблонов, обеспечение образовательных тренингов);

3) повышение эффективности деятельности организаций здравоохранения:

- повышение автономности и самостоятельности организаций здравоохранения:

продолжение поэтапного перевода медицинских организаций
в предприятия на праве хозяйственного ведения, в том числе поэтапное внедрение в организациях здравоохранения международных стандартов финансовой отчетности;

предоставление государственным организациям здравоохранения большей самостоятельности в принятии управленческих решений;

рациональное разграничение функций и полномочий между субъектами здравоохранения;

разработка эффективного алгоритма взаимодействия организаций здравоохранения и социального обеспечения;

обеспечение преемственности в ведении больного на всех этапах (этапность оказания медицинских услуг);

- стимулирование развития частного сектора:

планомерное совершенствование соответствующей нормативной и методологической базы для развития частного сектора в здравоохранении;

устранение излишних административных барьеров;

разработка и внедрение механизмов поддержки и развития социально ориентированных корпоративных медицинских сетей и организаций, заинтересованных в оказании ГОБМП, реализации государственных программ профилактики заболеваний и укрепления здорового образа жизни населения,
в том числе принятие мер по привлечению частных поставщиков медицинских услуг к выполнению государственного заказа;

поэтапная реализация программы государственно-частного партнерства
в здравоохранении, включающей мероприятия по передаче основных средств (зданий, оборудования) в доверительное управление и долгосрочную аренду частным медицинским организациям;

- совершенствование кадровой политики в организациях здравоохранения:

разработка концепции развития кадровых ресурсов здравоохранения, включающей планирование развития кадрового потенциала системы здравоохранения и механизмы повышения эффективности его использования;

расширение практики формирования целевых заказов местных исполнительных органов на подготовку специалистов здравоохранения;

обеспечение и создание нормативной базы по привлечению менеджеров
с экономическим образованием в управление организациями здравоохранения и обучению их менеджменту в здравоохранении;

совершенствование системы оплаты труда медицинских работников;

повышение социального статуса и престижности профессии медицинских работников, в том числе путем массовых информационных кампаний
в поддержку и освещение профессиональной деятельности врачей;

разработка республиканских и региональных программ профессионального развития врачей, включая развитие институтов профессиональной репутации и профессиональной конкуренции;

повышение роли и поддержка профессиональных объединений медицинских работников (профессиональные НПО);

разработка и внедрение механизмов по социальной защите медицинских работников, включающих составление социального пакета для них;

разработка и внедрение системы профилактических мероприятий
для медицинских работников при угрозе распространения карантинных и особо опасных инфекций;

- развитие информатизации в здравоохранении:

дальнейшее совершенствование и внедрение ЕИСЗ;

реализация в ЕИСЗ клинических алгоритмов, протоколов и прочих стандартов.

Вместе с тем, будут рассмотрены вопросы:

формирования регистров социально значимых заболеваний;

создания инфраструктуры, коммуникаций и программных решений
для отдаленных сельских населенных пунктов, обеспечения доступа сельских медицинских работников в отдаленной от районных центров местности
к информационным ресурсам здравоохранения;

оснащения бригад скорой помощи мобильными терминалами с GPS-навигацией, обеспечения доступа бригад скорой помощи к информационным ресурсам здравоохранения;

создания информационной системы службы крови;

расширения Национальной телемедицинской сети.

3. Совершенствование финансирования здравоохранения.

В целях совершенствования финансирования будут увеличены расходы на здравоохранение с поэтапным сокращением разницы в расходах на ПМСП
в рамках ГОБМП между регионами, а также внедрение тарифа
с дополнительным компонентом и частичного фондодержания в ПМСП.

Совершенствование ГОБМП будет осуществляться путем его конкретизации и оптимизации (на основе объективных критериев) и перераспределения финансирования между уровнями оказания медицинской помощи в сторону расширения объемов ПМСП и оптимизации объемов специализированной помощи. Так же планируется поэтапное расширение перечня предоставляемых медицинских услуг и лекарственных средств в рамках ГОБМП.

Дальнейшее совершенствование медико-экономических тарифов предусматривает включение расходов на приобретение медицинского оборудования, что позволит производить оплату за фактически понесенные затраты, повысить эффективность использования основных средств и прозрачность процесса оказания медицинских услуг.

В целях повышения ответственности граждан за свое здоровье и снижения объемов незаконных платежей и вознаграждений за услуги, входящие в ГОБМП, планируется разработка и внедрение (в 2015 году) механизмов сооплаты стоимости некоторых видов медицинских услуг (входящих в ГОБМП).

Большое значение будет уделяться целенаправленному инвестированию: в реконструкцию объектов здравоохранения, расположенных в аварийных и приспособленных помещениях, особенно на селе. В целях развития инфраструктуры здравоохранения в рамках дальнейшей реализации совместного с Всемирным Банком проекта «Передача технологий и проведение институциональной реформы в секторе здравоохранения Республики Казахстан» будет усовершенствована инвестиционная политика, разработаны национальные стандарты, регламентирующие формирование инфраструктуры здравоохранения, в первую очередь, в сельской местности.

Совершенствование финансирования будет реализовываться
по следующим направлениям:

1) совершенствование тарифной политики и механизмов финансирования:

дальнейшее совершенствование медико-экономических тарифов на оказание медицинских услуг в рамках ГОБМП с включением в тариф расходов на приобретение медицинского оборудования;

внедрение частичного фондодержания и дополнительного компонента
к тарифу ПМСП;

разработка механизмов перераспределения финансовых потоков
в сторону сокращения расходов на стационарную помощь и увеличения расходов на службу ПМСП и профилактику заболеваний;

усовершенствование системы мер по обеспечению прозрачности использования медицинскими организациями средств, выделяемых из государственного бюджета на оказание ГОБМП;

обеспечение строгого подхода к сбору, каталогизированию и оценке потоков денежных средств;

совершенствование системы учета средств, получаемых медицинскими организациями за счет различных источников, в том числе за оказание медицинских услуг на платной основе;

совершенствование дифференцированной системы оплаты труда медицинских работников, ориентированной на конечный результат;

2) повышение солидарной ответственности граждан и дальнейшее развитие медицинского страхования:

разработка и внедрение механизмов сооплаты наряду с существующей системой ГОБМП;

внедрение медицинского страхования иностранных граждан;

развитие добровольного медицинского страхования на получение услуг сверх ГОБМП;

3) совершенствование инвестиционной политики здравоохранения:

разработка научно обоснованной системы планирования инвестиций, направленных, в первую очередь, в регионы, испытывающие недостаток мощностей амбулаторной службы, для реализации принципа выравнивания и укрепления материально-технической базы;

внедрение системы мониторинга и оценки эффективности вклада в здравоохранение по приоритетным направлениям отрасли;

разработка и внедрение механизмов привлечения инвестиций в здравоохранение:

- развитие государственно-частного партнерства;

- разработка и внедрение системы использования лизинговых схем поставок медицинской техники в порядке, определенном законодательством;

- привлечение иностранных инвестиций.

4. Безопасность и качество медицинских услуг.

Для обеспечения качества и безопасности медицинской помощи будут внедрены современные технологии организации и оказания диагностических, лечебных, реабилитационных и профилактических услуг, эффективность и безопасность которых (при конкретных заболеваниях или патологических состояниях) подтверждена принципами доказательной медицины. Будет усовершенствована система управления качеством на уровне медицинской организации (внутренний аудит) и продолжена работа по повышению качества клинической практики, внедрению системы оценки медицинских технологий (на основе стандартизации, внедрения принципов доказательной медицины), развитию сервиса и пациент-ориентированных технологий. Будет усовершенствован внешний аудит качества медицинской помощи. Логическим продолжением внедрения современных технологий управления качеством будет продолжение аккредитации субъектов здравоохранения. Аккредитация медицинских организаций будет осуществляться на основе национальных стандартов, а в дальнейшем — на основе международных стандартов.

Кроме того, будут усовершенствованы нормативные правовые акты, обеспечивающие соблюдение международных и национальных стандартов качества медицинской помощи и регламентирующие права пациентов и медицинских работников.

1) Совершенствование механизмов управления качеством и безопасностью медицинских услуг:

разработка и внедрение национальных стандартов здравоохранения;

внедрение внутрибольничной системы управления качеством медицинских услуг, основанной на принципах непрерывного улучшения качества (CQI);

совершенствование клинических руководств, протоколов диагностики и лечения, внедрение системы мониторинга эффективности их применения;

развитие национальной аккредитации медицинских организаций, основанной на международных принципах;

разработка и внедрение системы информирования населения
об эффективности деятельности организаций здравоохранения;

повышение потенциала и поощрение участия пациентов и сообщества
в целом в процессе улучшения качества услуг здравоохранения;

разработка системы рейтинговой оценки деятельности организаций здравоохранения на основе результатов внешнего, внутреннего аудита и отзывов пациентов;

совершенствование системы подготовки независимых аккредитованных экспертов.

2) Развитие института защиты прав пациентов, медицинской этики и деонтологии:

внедрение международных этических принципов и создание этических комитетов на всех уровнях;

совершенствование нормативной правовой базы, регламентирующей права и обязанности пациентов и медицинских работников;

создание и внедрение системы персонификации врачебных ошибок
с их классификатором и уровнем тяжести нанесения ущерба здоровью пациентов;

повышение доступа к информации, регламентирующей права пациентов;

информирование населения об эффективных методах лечения, профилактики различных заболеваний и возможностях, предоставляемых отечественной медициной, включая перечень услуг в рамках ГОБМП.

5.5. Совершенствование медицинского, фармацевтического

образования, развитие и внедрение инновационных

технологий в медицине

В рамках Программы планируется совершенствование системы додипломного, последипломного образования и непрерывного профессионального развития кадров здравоохранения, а также дальнейшее развитие науки и внедрение инновационных технологий в здравоохранении. Подготовка врачей в Медицинской школе на базе «Назарбаев Университета» будет проводиться по американской модели медицинского образования. В сравнении с казахстанской системой подготовки кадров, в рамках данной модели предусмотрено наличие обязательной допрофессиональной подготовки Premed, специальной процедуры отбора для поступления в Медицинскую школу, а также сдачи независимого экзамена для получения итоговой аттестации.

Цель: создание конкурентоспособного кадрового потенциала здравоохранения и развитие инновационных технологий.

Основные задачи:

1) совершенствование системы додипломного, последипломного образования и непрерывного профессионального развития кадров здравоохранения;

2) дальнейшее развитие науки и внедрение инновационных технологий в здравоохранении.

Показатели результатов:

увеличение доли публикаций в международных изданиях до 10%
к 2013 году, до 12% к 2015 году (2009 г. – 6%);

аккредитация всех медицинских вузов к 2015 году.

Пути достижения и соответствующие меры

1. В рамках совершенствования системы додипломного, последипломного образования и непрерывного профессионального развития кадров здравоохранения планируется:

1) внедрение новых принципов управления и финансирования системы подготовки кадров здравоохранения:

совершенствование системы организации и финансирования подготовки, переподготовки и повышения квалификации кадров здравоохранения на основе региональной потребности;

внедрение института независимой оценки знаний и навыков выпускников медицинских вузов, колледжей и практикующих работников здравоохранения;

2) модернизация материально-технической базы:

строительство студенческих общежитий;

дооснащение учебно-клинических центров и лабораторий медицинских вузов современным оборудованием в соответствии с международными стандартами;

3) совершенствование системы медицинского и фармацевтического образования:

разработка и реализация Концепции развития медицинского и фармацевтического образования Республики Казахстан на 2011 – 2015 годы;

внедрение инновационной системы подготовки врачей на базе «Назарбаев Университета» в соответствии с передовыми международными стандартами;

аккредитация медицинских вузов зарубежными аккредитационными органами;

совершенствование образовательных программ медицинского образования с учетом лучшего зарубежного опыта;

внедрение инновационных образовательных технологий, повышение потенциала профессорско-преподавательского состава, привлечение лучшего зарубежного опыта;

совершенствование системы непрерывного профессионального образования и развития медицинских работников.

2. Дальнейшее развитие науки и внедрение инновационных технологий
в здравоохранении предполагает:

1) внедрение новых принципов управления и финансирования медицинской науки:

развитие мультицентровых исследований, в том числе с ведущими мировыми научными центрами;

развитие грантовой системы финансирования прикладных научных исследований в области здравоохранения;

внедрение международных индикаторов оценки результатов научных исследований в области здравоохранения;

2) модернизация инфраструктуры медицинской науки:

создание научно-исследовательского комплекса «Центр наук о жизни»
в городе Астане с центрами регенеративной медицины, молекулярной биологии и клеточных технологий;

создание 2 научных центров коллективного пользования, оснащенных оборудованием, соответствующим лучшим мировым стандартам;

повышение уровня и качества вузовской науки;

подготовка высококвалифицированных научных кадров в области здравоохранения, в том числе совершенствование программ подготовки научно-педагогических кадров в рамках магистратуры и докторантуры PhD;

организация стажировок молодых и перспективных ученых за рубежом и c приглашением всемирно признанных ученых.

5.6. Повышение доступности и качества лекарственных

средств для населения, улучшение оснащения организаций

здравоохранения медицинской техникой

В целях повышения доступности и качества лекарственных средств будет проведено реформирование амбулаторного лекарственного обеспечения населения путем предоставления пациентам права выбора аптеки и лекарственного средства.

Данный механизм позволит улучшить физическую доступность лекарственных средств населению путем привлечения большего количества субъектов фармацевтического рынка, в том числе и субъектов малого предпринимательства, к амбулаторному лекарственному обеспечению.

Планируемые мероприятия обеспечат равный доступ к качественным лекарственным средствам всему населению, позволят рационально использовать финансовые ресурсы, снизят ежегодный рост цен
на лекарственные средства, расширят объем и перечень лекарственных средств, закупаемых в рамках гарантированного объема бесплатной медицинской помощи, создадут условия для развития отечественной фармацевтической промышленности.

Цель: обеспечение населения качественными, эффективными, безопасными лекарственными средствами, увеличение их доступности в рамках гарантированного объема бесплатной медицинской помощи.

Основные задачи:

1) совершенствование системы обеспечения населения качественными лекарственными средствами;

2) формирование системы оснащения организаций здравоохранения современной медицинской техникой и их сервисного обслуживания;

3) совершенствование системы контроля качества в сфере обращения лекарственных средств, изделий медицинского назначения и медицинской техники.

Показатели результатов:

доведение объемов закупа лекарственных средств в рамках ГОБМП через систему единой дистрибуции к 2013 году до 70%, к 2015 году до 80% (2009 г. – 0%);

увеличение числа объектов, осуществляющих отпуск лекарственных средств в рамках ГОБМП в сельских населенных пунктах, до 3200 объектов к 2013 году, до 3300 объектов к 2015 году (2009 г. – 3000 объектов).

Пути достижения

1. Совершенствование системы обеспечения населения качественными лекарственными средствами предполагает:

совершенствование системы амбулаторного лекарственного обеспечения и предоставление пациентам права выбора аптеки и лекарственных средств путем увеличения числа аптечных организаций, осуществляющих отпуск лекарственных средств в рамках ГОБМП по утвержденным ценам;

внедрение принципов рациональной фармакотерапии (рациональное назначение и использование лекарственных средств) путем развития формулярной системы, обеспечения объективной и достоверной информацией пациентов и медицинских работников через национальный информационный лекарственный центр;

совершенствование системы лекарственного обеспечения на селе, в том числе дальнейшее обеспечение физической доступности лекарственной помощи жителям сел (не имеющих аптечных организаций) через организации ПМСП и передвижные аптечные пункты;

совершенствование системы Единой дистрибуции лекарственных средств и изделий медицинского назначения.

2. В целях формирования системы оснащения организаций здравоохранения современной медицинской техникой и их сервисного обслуживания, планируется:

• разработка и внедрение системы использования лизинговых схем поставок медицинской техники в порядке, определенном законодательством;
• внедрение системы контрактов постгарантийного сервисного обслуживания медицинской техники, в том числе дорогостоящего оборудования.

3. Для совершенствования системы контроля качества в сфере обращения лекарственных средств, изделий медицинского назначения и медицинской техники планируется:

1) гармонизация нормативных правовых актов в сфере обращения лекарственных средств, изделий медицинского назначения и медицинской техники, взаимное признание разрешительных документов, создание интегрированной системы инспектирования и контроля качества лекарственных средств в рамках таможенного союза;

2) совершенствование системы государственного контроля за качеством лекарственных средств путем:

совершенствования материально-технического обеспечения лабораторий РГП «Национальный центр экспертизы лекарственных средств, изделий медицинского назначения и медицинской техники» (в том числе территориальных) современной лабораторной технологией и обучения персонала;

разработки положения об аккредитации и системы аккредитации лабораторий на соответствие международным стандартам;

проведения подготовительных мероприятий для вступления
в европейскую сеть официальных лабораторий по контролю качества лекарственных средств Европейской фармакопеи (OMCL);

обучения специалистов государственного и экспертного органа
для вступления в международную систему сотрудничества фармацевтических инспекций (PIC/S);

проведения мероприятий по противодействию производству и распространению контрафактной и фальсифицированной продукции;

обеспечения территориальных подразделений государственного органа по контролю качества медицинской и фармацевтической деятельности экспресс-оборудованием для выявления фальсифицированных лекарственных средств.

6. Этапы реализации Программы

Реализация Программы будет осуществляться в два этапа.

На первом этапе (2011 – 2013 годы) предполагается решение следующих задач:

• выработка единой национальной стратегии межсекторального и межведомственного взаимодействия по вопросам охраны общественного здоровья;
• разработка и внедрение комплекса национальных скрининговых программ для целевых групп населения;
• разработка системы целевых индикаторов оценки проводимых в рамках Программы мероприятий;
• совершенствование нормативной правовой базы системы здравоохранения, в том числе ее гармонизация в соответствии с требованиями таможенного союза и ВТО;
• совершенствование управления системой государственного санитарно-эпидемиологического надзора;
• разработка методики внедрения института социальных работников
  в систему здравоохранения;
• разработка системы управления качеством медицинской помощи;
• дальнейшее совершенствование ЕИСЗ;
• разработка механизмов привлечения инвестиций в здравоохранение;
• внедрение новых принципов управления и финансирования медицинской науки;
• совершенствование Единой дистрибуции лекарственных средств и изделий медицинского назначения;
• совершенствования системы контроля качества в сфере обращения лекарственных средств, изделий медицинского назначения и медицинской техники.

На втором этапе (2014 – 2015 годы) предполагается решение следующих задач:

• внедрение разработанных в течение первого этапа Программы стратегий и методик;
• внедрение международных стандартов, протоколов и методик диагностики и лечения основных социально значимых заболеваний и травм;
• реализация эффективного межведомственного и межсекторального взаимодействия государственных органов, общества, работодателей и граждан по снижению факторов риска для жизни и здоровья;
• внедрение солидарной ответственности государства, работодателей и граждан за охрану и укрепление индивидуального и общественного здоровья;
• повышение эффективности государственного санитарно-эпидемиологического надзора и приведение стандартов в соответствие
  с современными международными требованиями (санитарные правила, гигиенические нормативы, технические регламенты);
• расширение перечня предоставляемых медицинских услуг и лекарственных средств в рамках ГОБМП;
• создание социально ориентированной модели ПМСП;
• внедрение системы управления и финансирования здравоохранения, ориентированной на качество медицинских услуг;
• внедрение новых принципов управления и финансирования системы подготовки кадров здравоохранения;
• модернизация инфраструктуры медицинской науки;
• повышение мотивации и социального статуса работников отрасли здравоохранения;
• повышение доступности и качества лекарственных средств;
• формирование системы оснащения организаций здравоохранения передовой медицинской техникой и сервисного их обслуживания;
• развитие производства отечественных лекарств, изделий медицинского назначения и медицинской техники путем создания новых производств, соответствующих международным стандартам.

7. Необходимые ресурсы

На реализацию Программы в 2011 – 2015 годах будут дополнительно направлены средства республиканского и местных бюджетов, а также другие средства, не запрещенные законодательством Республики Казахстан.

Общие затраты из государственного бюджета на реализацию Программы составят 359 358,9 млн. тенге, в том числе из средств республиканского бюджета (включая целевые трансферты местным бюджетам) –356 596,8 млн.тенге, из средств местного бюджета – 2 762,1 млн.тенге.

Объем финансирования Программы на 2011 – 2015 годы будет уточняться при утверждении республиканского и местных бюджетов
на соответствующие финансовые годы в соответствии с законодательством Республики Казахстан.